تأملی در برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی
عادل سلیمانی.دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی
براساس جزء یک بند الف ماده 27 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران، برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در راستای برنامهریزی منطقهای، تقویت اقتصاد روستایی و توسعه اقتصاد صادراتمحور تعریف شده است. در این راستا متناسب با محورهای کلی تعریفشده در قانون برنامه، بهطور مشخص برای برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی اهداف اختصاصی مانند شناخت علمی و تحلیل راهبردی مزیتها، توانمندیها و تنگناهای اساسی توسعه اقتصادی و اشتغالزایی، بسترسازی جهت رفع تنگناها و بهرهگیری از توانمندیهای توسعه اقتصادی و اشتغالزایی، یکپارچهسازی، هدفمندکردن و تعیین اولویتهای سرمایهگذاریهای اقتصادی و اشتغالزایی، تقویت ظرفیتهای موجود و ایجاد ظرفیتهای جدید تولیدی با تأکید بر تکمیل زنجیره ارزش و زنجیره تولید با مشارکت بخش غیردولتی در روستاها، تقویت و نهادینهسازی مشارکت بخش عمومی، خصوصی، تعاونی و مردمی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در روستاهای هدف را دنبال میکند. در این راستا، ضرورت بهرهگیری از ظرفیتهای این ماده قانونی و برنامه حاصل از آن جهت رونق اقتصادی و اشتغالزایی در سال جهش تولید امری حائز اهمیت و بسیار مهم تلقی میشود؛ چراکه این ظرفیتها و بالفعلکردن آنها در سامانمندکردن توزیع اعتبارات برای ایجاد، تثبیت یا توسعه مشاغل کشاورزی، صنعتی، خدماتی و گردشگری بر مبنای مزیتها و واقعیتهای مناطق روستایی اثرات ارزنده و هدفمندی در توسعه اقتصاد منطقهای با نگاه منظومهای خواهد داشت و حلقههای مفقوده زنجیره ارزش محصولات غالب روستاها را میتوان با بهرهگیری از آن شناسایی و ترمیم کرد. بررسی اسناد بالادستی، متدولوژی برنامهریزی مشارکتی روستایی و رویکرد از پایین به بالا در تدوین برنامه مذکور میتواند بسیاری از واقعیتها و پتانسیلهای توسعه اقتصادی روستاهای هدف را روشن کند و میتوان با تصویب برنامهها و طرحهای احصاشده در شورای برنامهریزی و توسعه استانها گامی مهم در جهش تولید برداشت. هرچند شرح خدمات برنامه مذکور تیپ و یکسان است اما تکثرگرایی نگارشی و گزارشنویسی در تدوین برنامه مذکور با برونسپاری به دانشگاهها، شرکتهای مشاورهای یا ظرفیتهای دروننهادی توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی استانها، خروجیهای متنوعی را به لحاظ ساختاری و محتوایی به دنبال داشته است و با وجود ارزشمندبودن تدوین این برنامه و کارکرد اثربخش آن در اشتغالزایی مناطق روستایی کماکان برنامههای تدوینشده، منتظر تأمین اعتبار و اجرا و پیگیری در مناطق و روستاهای هدف برنامه مذکورند. درعینحال سال پایانی برنامه ششم توسعه نزدیک است و برنامه فوقالذکر در برخی از استانها هنوز در میانه راه است. این امر نیز زمانبندی فرایند و مدیریت بهینه زمان را میطلبد. به نظر میرسد پشتیبانی و سرمایهگذاری نهادهای حمایتی از پروژهها و برنامههای اشتغالزایی مستخرج از برنامه توسعه اقتصادی و اشتغالزایی روستایی نیز قادر است تحقق اهداف متعالی آن را در حوزه ایجاد اشتغال پایدار و رونق کسبوکار در روستاها رونقی مضاعف ببخشد.