در سمینار مجازی «نهادهای مقرراتگذار شبکههای نمایش خانگی و تلویزیونهای اینترنتی» عنوان شد
شورای عالی فضای مجازی مصادیق صوت و تصویر فراگیر را تعیین کند
سمینار مجازی «الزامات سیاستگذاری در عصر همگرایی رسانهها» به مناسبت هفته پژوهش با موضوع «نهادهای مقرراتگذار شبکههای نمایش خانگی و تلویزیونهای اینترنتی در ایران» با حضور سیدمحمد مهدیزاده عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، باقر انصاری استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، سیدجمالالدین اکبرزادهجهرمی استادیار علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، سیدغلامرضا موسوی رئیس اتحادیه صنف تهیهکنندگان سینمای ایران، سعید رجبیفروتن معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و وحید فرهمند معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا به همت پژوهشکده ارتباطات دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و با حضور دانشجویان و محققان بهصورت برخط برگزار شد. مهدیزاده: توسعه رسانههای جدید، ضرورتهای جدیدی را به همراه داشته است در این نشست مجازی «سیدمحمد مهدیزاده» با اشاره به میزبانی دانشگاه علامه طباطبایی از نشستهایی که با آسیبشناسی به حل مشکلات موجود در زمینههای مختلف کمک میکند، گفت: این رویکرد نشانه پیوند دانش با جامعه و زندگی روزمره مردم است و نشست حاضر، با زیرموضوع الزامات سیاستگذاری در عصر همگرایی رسانهها طراحی شده است. او گفت: رسانههای جدید، ضرورتهای جدیدی را ایجاب میکنند و از جمله این ضرورتها، سیاستگذاری و مقرراتگذاری است. شاید در مواردی سیاستگذاریها متناسب با پیشرفتهای تکنولوژیک نباشد. موضوع این نشست مجازی، از این نظر موضوع تازهای است، چراکه همواره سیاستگذاریها، در مقاطع مختلف نیازمند بازنگری و بحث و بررسی بوده است. اکبرزادهجهرمی: باید معضلات اصلی برای همگرایی رسانهای را شناسایی کرد در بخش بعدی این سمینار مجازی، «سیدجمالالدین اکبرزادهجهرمی»، استادیار علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، با اشاره به روند تاریخی ورود تلویزیون به ایران، جمعشدن تلویزیون خصوصی، ساختارهای موجود در عرصه سینما، ویدئو، ممنوعیت ویدئو در دهه 60، ساماندهی فضای ویدئو در دهه 70 و تأسیس مؤسسه رسانههای تصویری و تولید سریالهای شبکه نمایش خانگی، به انتقال صداوتصویر به بستر اینترنت و انحصار پهنای باند و در ادامه گسترش آن و ایجاد هسته ساترا در دوره مدیریت وقت محمد سرافراز بر صداوسیما پرداخت. او در ادامه به مطرحشدن اختلاف بین شورای عالی فضای مجازی و صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه اشاره کرد و سپس به بحث واگذاری فعالیت در زمینه صوت و تصویر فراگیر به سازمان صداوسیما با فصلالخطاب مقام معظم رهبری و شکلگیری ساترا رسید. اکبرزادهجهرمی به معضلات اصلی برای همگرایی در این زمینه هم اشاره کرد و گفت: حدود و دامنه آنچه مشمول صوت و تصویر فراگیر است، محل بحث است و اینکه تنظیمگر و سیاستگذار در همهجای دنیا، خودش ذینفع نیست و بیرون ایستاده است. رجبیفروتن: باید واقعبینانه با تحولات همراه شد «سعید رجبیفروتن»، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی نیز در بخشی از این سمینار با اشاره به اینکه پیش از این معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری و از ابتدای دهه 90، سازمان امور سینمایی و سمعی و بصری را داشتهایم که در عنوان آن بحث سمعی و بصری دیده شده بود و تا به امروز آییننامه نظارت بر نمایش فیلم، اسلاید و ویدئو مصوبه هیئت وزیران وجود داشته است، ضمن آنکه در کنار سازمان امور سینمایی، معاونت فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم فعالیت داشته که شاید ساترا، الگوگرفته از آن باشد. او با اشاره به همپوشانیهایی که بعد از شروع به کار ساترا به وجود آمده، در صحبتهای خود به تأخیر در مقرراتنویسی در زمینههای مختلف مدیریتی با ارائه مصادیق اشاره کرد و به آسیبشناسی این رویه و امکان برخورد واقعبینانه با تحولات پرداخت. رجبیفروتن با اشاره به اینکه همواره در کشور درباره قانونگذاری برای موضوعات جدید با تأخیر مواجه بودهایم، گفت: همواره دسترسیها فراهم میشود و مردم از آن فناوری استفاده میکنند و وقتی آن فناوری در حال توسعه است، مسئولان بهدنبال کنترل و مدیریت آن هستند. برای سینما و ویدئو هم این موضوع اتفاق افتاد و با چند سال تأخیر مقرراتگذاری آغاز شد. او ادامه داد: در آییننامه ساماندهی و توسعه رسانهها و فعالیتهای فرهنگی دیجیتال که در سال ۸۹ توسط هیئت وزیران تصویب شد، مقرر شد تا مصادیق و نمونههای صوت و تصویر فراگیر را شورای عالی فضای مجازی روشن کند و هنوز بعد از ۱۰ سال شورای عالی فضای مجازی این مصادیق را روشن نکرده است. در این سالها در دعوای صدا و سیما و دولت شاهکلیدی وجود دارد و آن مرجع قانونی تعیین حدود و ثغور صوت و تصویر فراگیر است که طبق این مصوبه شورای عالی فضای مجازی تعیین شده است. به گفته فروتن براساس الگوهای جهانی بهتر است که نهاد تنظیمگر و رگولاتور غیر از نهادی باشد که خود در این زمینه ذینفع است. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از این چالشها برطرف میشود. غلامرضا موسوی: تکلیف بخش خصوصی را مشخص کنید سیدغلامرضا موسوی، رئیس اتحادیه صنف تهیهکنندگان سینمای ایران، از دیگر کارشناسان این سمینار اظهار کرد: من نه با وزارت ارشاد هستم، نه با تلویزیون. مشکل ما این است که ما بهعنوان بخش خصوصی دقیقا بین دو تیغه قیچی گیر افتادهایم و مشکلی که من میخواهم مطرح کنم، طبیعتا یک مشکل صنفی است. مشکلی که با دوستان دارم این است که برادران بزرگوار، سروران ارجمند! قوانینی چندین سال است که دارد اجرا میشود و یک دفعه به جایی میرسیم که اصلا فرصت نشده قوانین آن را هنوز اعلام کنند. در این شرایط ما دچار دوگانگی میشویم. خارج از کشور هم این دوگانگی دیده خواهد شد و به نفع حاکمیت هم نیست. از نگاه تهیهکننده سینما، پلتفرمهای اینترنتی ادامه همان نمایش فیزیکی فیلمها و پخش در شبکه نمایش خانگی است، اما حالا به جای اینکه کار ما بهعنوان تهیهکنندگان بخش خصوصی تسهیل و سادهتر بشود، دچار خلل شده است. در آخرین دیداری که من با معاون ساترا داشتم، گفتند که ما در زمینه پخش فیلم سینمایی براساس مجوز ساخت و نمایش سازمان سینمایی عمل میکنیم اما در زمینه سریالسازی، مجوز نمایش را باید از ما بگیرید. این دوگانگی است.این تهیهکننده سینما و تلویزیون متذکر شد: نباید بهخاطر سه، چهار سریال شبکه خانگی که برخی دوستان خوششان نمیآمده و ما هم احتمالا خوشمان میآید، همهچیز را به هم بریزیم.موسوی گفت: آدمهایی که در ساترا سریالها را میبینند، همان آدمهای قدیمی هستند که قبلا در شوراهای مختلف وزارت ارشاد هم بودند. من برای همین همیشه نگران این هستم که این رفتار سیاسی است. امیدواریم مسئولان به نامه 28 صنف خانه سینما و درخواست اتحادیه صنف تهیهکنندگان از شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی توجه کنند، چراکه فیلم و سینما در یکجا باید بررسی بشود و اینکه نظارت بر آن را دوگانه کنند، جواب نمیدهد. البته طبیعتا وقتی ما برای تلویزیون سریال میسازیم، دوستان در خود تلویزیون بازبینی میکنند، اما ساترا طبیعتا مسائل دیگری را میخواهد ببیند.او در صحبتهایش با طرح موضوع نمایش فیلمهای خارجی بدون کپیرایت از پلتفرمها از عدم توجه به این حرکت اشتباه انتقاد کرد و نسبت به اشتباهات در درجهبندی سنی آثار شبکه نمایش خانگی نقطهنظراتی را مطرح کرد.موسوی همچنین درخواست کرد یا وزارت ارشاد مسئول بازبینی و اجازه نمایش شود یا یک شورای واحد در این زمینه تشکیل شود؛ چون از نظر موسوی تلویزیون رقیب نمایش خانگی است و اگر ساترا سریالها را بررسی کند، ممکن است بازبینی این نهاد هدفدار باشد. انصاری: معنای همگرایی در بسیاری از کشورها، متفاوت از ماست «باقر انصاری»، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، در این سمینار مجازی با اشاره به لزوم دستیابی به فهم مشترک و مشخص از عنوان «همگرایی رسانهای» گفت: این مبحث از نظر حقوقی محل تأمل است و در کشورهای مختلف، روشهای مختلفی وجود دارد. رادیو و تلویزیون در کشور ما با رادیو و تلویزیون در کشورهای دیگر که آمدهاند و پلتفرمها را شبیه رادیو و تلویزیون خصوصی کردهاند، فرق دارد و معنای همگرایی در آن کشورها متفاوت از ماست. بسیاری از کشورهایی که رادیو و تلویزیون دولتی و عمومی دارند، تلاش نکردهاند که پلتفرمها را شبیه رادیو و تلویزیون دولتی و عمومی بکنند و حرکتشان به سمت شبیهسازی رادیو و تلویزیون خصوصی است. این استاد دانشگاه همچنین در سخنان خود استفاده از قواعدی شبیه قواعد نظارت بر رسانههای سنتی در رسانههای مدرن را مورد بحث و بررسی قرار داد.انصاری با بیان اینکه در کشورهای دیگر و اتحادیه اروپا پلتفرمهای مختلف احکام و مصوبههای جداگانه دارند و فعالان این حوزه هم تکلیف خود را میدانند، گفت: در کشور ما هنوز تعریف مشخصی از پلتفرمهای مختلف و VODها نداریم. کشورهای دیگر برای هرکدام از این پلتفرمها معیارهایی در نظر میگیرند. اگر رسانهای معیارهای مدنظر را داشت، زیر نظر رادیو و تلویزیون خصوصی فعالیت میکند. این مشکل در کشور وجود دارد. شبکههای اجتماعی و پلتفرمها و صوت و تصویر فراگیر را داریم و تا حالا نتوانستهایم به یک هماهنگی برسیم. هر نهادی تعریف خود را از این عبارات دارد. به نظر من مهمترین مقصر در این زمینه شورای عالی فضای مجازی است. شورای عالی فضای مجازی اختیارات قانونی را دارد؛ اما در این زمینه کار تخصصی انجام نمیدهد. درصورتیکه باید سالها پیش این اصطلاحات را تعریف میکرد.او همچنین افزود: باید این بخش را شفافسازی کنیم و میتوانیم از تجربه کشورهای دیگر بهره بگیریم. ازجمله دغدغههای اصلی ما رعایت کپیرایت، نمایش موضوع خشونت و کودکان در فضای مجازی است. آیا نهادهای فعلی و قوانین ما میتوانند این موارد را برطرف کنند؟ ما نیاز به نهاد و مقررات جدید داریم.به اعتقاد انصاری نهاد سیاستگذاری شورای عالی فضای مجازی است و در بحث رگولاتوری باید سندی ایجاد شود تا همه از آن تبعیت کنند، همچنین تشکیلات مؤثر و مستقل هم باید در این زمینه ایجاد شود. او تأکید میکند هماکنون مرجعی که سند مؤثر داشته باشد و همه از آن پیروی کنند، وجود ندارد و همه نهادها به صورت جداگانه کارهای خود را پیش میبرند. درصورتیکه نمیتوان همه موارد مربوط به فضای مجازی را در یک مرجع قانونگذاری کرد. فرهمند: ساترا برای اینکه بخش خصوصی دچار بلاتکلیفی نشود، 2 اقدام انجام داد «وحید فرهمند»، معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا در پژوهشکده ارتباطات دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، دیگر سخنران این سمینار بود که در سخنان خود با اشاره به روند تاریخی حرکت به سمت تأسیس ساترا اظهار کرد: در پیوست حکم مدیریت دکتر سرافراز بر مدیریت سازمان صداوسیما، این سازمان موظف شد نهاد خدمات جامع صوت و تصویر فراگیر را بر بستر شبکه اطلاعات با حضوری مبتکرانه، فعال و اثربخش تشکیل دهد.او ادامه داد: توقع من این است که جامعه دانشگاهی و نخبگان کشور حتی اگر ما در سیاستگذاری دچار اشتباه باشیم، به طور خاص تعمق بیشتری داشته باشند و به ما کمک کنند. ما تلاش کردهایم با نهادسازی، بازوی پژوهشی در کنار خود داشته باشیم تا ضریب خطای ما به حداقل برسد. او گفت همه افرادی که در این سمینار هستند، دغدغه دارند؛ اما در استراتژی نگاههای متفاوتی به موضوع دارند. عملیات و عملکرد ساتراست که میتواند قرائت صحیح و قرائت غلطی را در ذهن مخاطب و نقاد ما ایجاد کند؛ همانطور که درباره عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین چیزی وجود دارد. فرهمند گفت: همه کسانی که در جریان سیاستهای ساترا قرار گرفتهاند، حق دارند نقد کنند و ما را به چالش بکشانند و این حق طبیعی دوستان است؛ اما خیلی خوشحالم که بالاخره در کشور جریانی به راه افتاد که اتفاقات مثبتی را رقم زد؛ صرفنظر از اینکه عامل این اتفاقات کیست.