اردوغان باید با تحریم‌ها کنار بیاید

با آغاز به کار «جو بایدن» در کاخ سفید در ژانویه آینده، ناتو امیدوار است که پس از دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ»، روابط بین آمریکا و اروپا دوباره گرم شود و حضور بایدن در مسند ریاست‌جمهوری، امیدها را برای بهبود روابط فراآتلانتیک افزایش دهد. «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو از برگزاری اجلاس فوق‌العاده در آغاز سال 2021 با حضور بایدن پس از تحویل قدرت در واشنگتن خبر می‌دهد. بسیاری در اروپا به انتظار تغییرات اساسی در ناتو پس از سخنان سال گذشته رئیس‌جمهوری فرانسه با عنوان «مرگ مغزی» ناتو هستند، عبارتی که از عمق اختلافات داخلی پیمان نظامی ناتو حکایت داشت. ترامپ هنگام ورود به کاخ سفید از اروپایی‌ها خواسته بود هزینه‌های دفاعی خود را حداقل به دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود افزایش دهند. او بیشترین حملات را علیه صدراعظم آلمان متمرکز کرده بود. بی‌تردید پس از روی‌کارآمدن بایدن و عادی‌شدن شرایط چالش‌های عمیق ناتو ادامه خواهد داشت. یکی از این چالش‌ها روابط سرد ترکیه با اتحادیه اروپا و جایگاه این کشور در ناتو است. اگرچه تنش میان ترکیه و یونان در دریای مدیترانه شرقی و لغو تمرین‌های نظامی‌توسط دو کشور تا حدودی طرفین را از تنش و درگیری نظامی دور کرده اما این مسئله به‌طور اساسی حل نشده است. دبیر کل ناتو تلاش‌های دیپلماتیک در اختلافات ترکیه با یونان را بستر مهمی برای رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای فنی به منظور تکمیل تلاش‌های دیپلماتیک می‌داند. اما «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا به عنوان نماینده جناح تندرو در ناتو، خرید سیستم‌های تسلیحاتی روسیه از سوی ترکیه را هدیه به مسکو تعبیر کرده و مدعی است آنکارا امنیت ناتو را تضعیف کرده و در نزاع با یونان و قبرس بر سر منابع گاز، موجب بی‌ثباتی در شرق مدیترانه شده است. به اعتقاد طرف ترک، آمریکا به طرفداری از یونان در درگیری‌های منطقه‌ای پرداخته و از فروش تسلیحات ضدهوایی پاتریوت ساخت آمریکا به آنکارا خودداری کرده است. ترک‌ها امیدوارند با روی‌کارآمدن بایدن روابط میان واشنگتن و آنکارا بهبود یابد. جایگاه ترکیه در ناتو همیشه اهمیت ویژه‌ای دارد. ترکیه که در دسترسی به خاورمیانه از اهمیت حیاتی برخوردار است، در ائتلاف غرب به یک مشکل تبدیل شده است. ترکیه تحریم‌هایی را که کنگره آمریکا به خاطر خرید سیستم موشکی اس-400 از روسیه علیه این کشور اعمال کرده، یک عمل اشتباه از سوی آمریکا می‌داند. آنکارا مدعی است در زمان مقتضی، واکنش درستی به این عمل نادرست نشان خواهد داد و تأکید می‌کند، تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند صنعت دفاعی این کشور را از پیشرفت بازدارد و این تحریم‌ها را حمله به حقوق حاکمیتی ترکیه می‌خواند. به گفته «خلوصی آکار» وزیر دفاع ملی ترکیه، «کشورش با تهدیدات حملات موشکی و هوایی روبه‌روست. ترکیه به علت خرید سامانه پدافند موشکی و هوایی دوربرد اس-400 برای مقابله با حملات موشکی منطقه‌ای خلاف اصول «پیمان‌های همکاری اتحاد» توسط آمریکا تحریم شده است. تحریم‌های آمریکا خلاف واقعیت‌های موجود نظامی و دلایل سیاسی واقعی است. تحریم علیه ترکیه عضو ناتو، به روح اتحاد پیمان ناتو ضربه می‌زند و اعتماد بین متحدان ناتو را به‌شدت متزلزل می‌کند». مشاجره درباره خرید سیستم موشک دفاع هوایی اس-400 که در حال حاضر بهترین در نوع خود در جهان است، مدت‌هاست که بین غرب و ترکیه وجود دارد. آمریکایی‌ها به‌خاطر مشاجره در این زمینه، ترکیه را قبلا از پروژه مشترک ساخت هواپیماهای اف-35 اخراج کرده و از فروش این هواپیماها به آنکارا خودداری کردند. کنگره آمریکا خلاف تمایل ترامپ، این تحریم‌های جدید را علیه ترکیه اعمال کرده و کمیسیون تسلیحاتی در کنگره اعلام کرده که این تحریم‌ها علیه اردوغان به‌خاطر سیاست امنیتی‌ اعمال می‌شود. این تحریم‌ها علیه مدیر مرکز دفاعی ترکیه و سه همکار دیگر اوست که در اصل مانند یک وزارتخانه بوده و مستقیما زیر نظر اردوغان اداره می‌شود. در راستای این تحریم‌ها، ممنوعیت سفر به آمریکا برای این چهار مدیر این سازمان و توقیف دارایی‌های آنها و ضمنا ممنوعیت صدور قطعات تسلیحاتی در آمریکا هم علیه آنها و کشورشان اعمال می‌شود. اردوغان باید به‌گونه‌ای با این تحریم‌ها کنار بیاید. ترکیه توجه خود را بیشتر به تولید سلاح‌های مدرن در داخل و فروش آنها به کشورهای ثروتمند خواهد کرد. تعداد شرکت‌های تولید سلاح در ترکیه در حال افزایش است و پهپادهای تولید ترکیه به‌ویژه پس از استفاده آنها در جنگ در سوریه، لیبی و قره‌باغ، به‌عنوان یک سلاح معجزه‌آسا و امتحان پس‌داده به حساب می‌آیند. دبیرکل ناتو نیز از اعمال تحریم آمریکا علیه ترکیه به دلیل خرید سامانه اس-400 ابراز ناراحتی کرده و می‌گوید، قبلا نگرانی خودم را از خرید سامانه‌های اس-400 از سوی ترکیه بیان کرده بودم. سامانه اس-400 با سامانه ناتو سازگار نیست و نمی‌توان آن را با سامانه دفاع هوایی و موشکی ناتو سازگار کرد. از ترکیه و تمامی هم‌پیمانان‌مان می‌خواهم در جست‌وجوی راه‌حل باشند. می‌دانیم که قبلا دیدارهایی در زمینه خرید سامانه‌های ناتو نظیر پاتریوت و SAMP-T انجام شده است. این سامانه‌ها می‌توانند توان دفاع هوایی ترکیه را تقویت کرده و با ناتو سازگار باشند.