رویکرد مشترک برای دوستی

هرچند‌ ایران، افغانستان و بحران اوکراین و چگونگی مواجهه با روسیه اکنون در صدر چالش‌های بین‌المللی ایالات‌متحده قرار دارد‌ اما هم‌زمانی حضور وزرای دفاع و خارجه آمریکا در بروکسل گواه آن است که دولت جو بایدن در مسیر تقویت روابط با ناتو و اروپا گام برمی‌دارد و به‌دنبال کنارگذاشتن رسمی سیاست دولت قبلی در قبال مسئله هم‌پیمانی واشنگتن-ناتو است. لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا که روز گذشته سفر خود را به اسرائیل به اتمام رساند، قرار است به مقر ناتو در بروکسل، برلین و لندن سفر کند تا با مقامات اروپایی در مورد تحکیم روابط میان دو طرف مذاکره کند اما او در بروکسل و در مواجهه با مقامات ناتو تنها نیست. آنتونی بلینکن نیز قرار است با در کنار او قرار‌گرفتن، پازل نمایندگان آمریکایی را تکمیل کند. وب‌سایت وزارت دفاع آمریکا درباره سفر آستین در گزارشی پیش از آغار سفر رئیس پنتاگون نوشت که او با هدف تحکیم روابط با هم‌پیمانان واشنگتن به خاورمیانه و اروپا می‌رود و به دنبال آن است که تا با برخی از نزدیک‌ترین هم‌پیمانان آمریکا در مورد جان تازه بخشیدن به روابط واشنگتن با این هم‌پیمانان مشورت کند. به گفته تحلیلگران، دولت بایدن این مسیر را به‌گونه‌ای دنبال می‌کند که به آنها اطمینان دهد کاخ‌سفید به‌طور جدی مخالف رویکرد دولت قبلی آمریکاست که به برخی روابط با هم‌پیمانان واشنگتن به‌ویژه در اروپا خدشه وارد کرده بود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا بر افزایش سهم هزینه دفاعی اعضای ناتو تأکید داشت و تا جایی پیش رفت که دستور خروج هزاران نیروی آمریکایی از آلمان را صادر و برلین را به اجتناب از تخصیص هزینه کافی در بخش دفاعی متهم کرد. بایدن که از همان ابتدا تأکید کرده بود که به تعهدات واشنگتن به ناتو همچنان پایبند است،‌ اعلام کرده که خواستار سر‌و‌سامان‌دادن به روابط واشنگتن با این نهاد است. این در حالی است که برخی از کارشناسان بر این باورند که سیاست بایدن در این زمینه از سیاست‌های ترامپ که از همان ابتدا سر نزاع با اروپا داشت، چندان متفاوت نیست. به گفته آنان، بایدن قصد دارد با لحنی آرام‌تر متحدان واشنگتن در ناتو را تحت فشار قرار دهد تا به تعهدشان برای تأمین هزینه دست‌کم دو درصد از برنامه‌های دفاعی این نهاد عمل کنند. جان کربی، سخنگوی پنتاگون پیش‌از‌این با اشاره به تعهد اعضای این ائتلاف مبنی بر سرمایه‌گذاری دو درصد از تولید ناخالص داخلی‌شان در بخش دفاعی تا سال ۲۰۲۴، اعلام کرده بود که آستین در این نشست بر تقویت این دیدگاه که تأمین امنیت جمعی، مسئولیتی مشترک است تأکید خواهد کرد. تمامیت‌خواهی روسیه، چالش مشترک این در حالی است که سفر بلینکن و آستین با افزایش تنش‌ها بر سر فعالیت‌های روسیه در نزدیک مرز شرقی اوکراین تلاقی زمانی دارد و واشنگتن می‌گوید‌ روسیه از ۲۰۱۴ و زمانی‌ که کریمه را به خود ملحق کرد، نیروهای بیشتری را در منطقه مستقر کرده است. اما در آن سوی ماجرا، روسیه می‌گوید که اوکراین اقدامات تحریک‌آمیزی در منطقه دونباس انجام می‌دهد و حمایت واشنگتن از دولت کی‌یف تنها شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. سخنگوی کرملین روز گذشته در واکنش به ادعاهای اخیر وزیر خارجه آمریکا درباره «خصومت‌ورزی روسیه علیه اوکراین» گفت‌ هرچه بیشتر چنین چیزهایی گفته شود، ارزش آنها بیشتر کاهش می‌یابد. او در پاسخ به اینکه آیا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری کشورش حرفی برای گفتن به همتای اوکراینی خود دارد، گفت: امیدواریم که خرد سیاسی در کی‌یف پیروز شود، اوضاع دچار دگرگونی شدید نشود و اقدامات تحریک‌آمیز کاهش یابد... در رابطه با کاهش تنش‌ها و جلوگیری از یک جنگ بالقوه، ولادیمیر پوتین همواره حرفی برای گفتن دارد. روسیه پس از حمله نظامی به کریمه و به دنبال برگزاری یک همه‌پرسی در سال ۲۰۱۴ میلادی در این منطقه، شبه‌جزیره استراتژیک کریمه را از اوکراین جدا و به خاک خود ضمیمه کرد اما جامعه جهانی هیچ‌گاه این اتفاق را به رسمیت نشناخته است. هرچند گمانه‌هایی در‌خصوص به‌رسمیت‌شناختن این الحاق از سوی دونالد ترامپ به گوش می‌رسید اما دولت جدید آمریکا رسما اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی جدایی شبه‌جزیره کریمه از اوکراین و پیوستن به روسیه را نمی‌پذیرد. در‌همین‌حال، برخی از کارشناسان تأکید می‌کنند که روسیه بیشتر نگران نزدیکی اروپا با واشنگتن است تا بحران اوکراین؛ چرا‌که رویکرد غیرتعاملی دولت ترامپ با ناتو موجب اختلال در پیشبرد همکاری‌های این سازمان با واشنگتن در یک‌سری مسائل از جمله مسئله روسیه شده بود اما با توجه به رویکرد متفاوت دولت جدید آمریکا، احتمالا تحکیم روابط آمریکا با اعضای ناتو و اعلام طرح‌های نظامی و دفاعی میان دو طرف، نگرانی‌های کرملین را به دنبال دارد و روس‌ها در راستای تقویت بیشتر امور نظامی خود گام برخواهند داشت. از سوی دیگر، با ورود بایدن به کاخ‌سفید بسیاری از نگرانی مقامات اروپایی از بین رفته است و اکنون اروپایی‌ها و به‌ویژه کشورهای نزدیک به روسیه در‌حال تقویت و گسترش روابط نظامی و دفاعی با آمریکا هستند تا دیگر در مورد مسئله اقدامات آتی مسکو نگرانی نداشته باشند. این مسئله می‌تواند شرایط پیچیده‌ای در مورد مسئله امنیت و ثبات اروپا ایجاد کند و رقابت تسلیحاتی جدیدی به دنبال داشته باشد.