چرا حوادث معدن در ایران تکرار میشوند؟
محسن باقری*
آخر هفته گذشته در میانه اخبار پرهیاهوی سیاسی دو کارگر بعد از چند روز زندانیشدن در تونل شماره ۴۲ معدن طزره جان باختند و پیکر بیجانشان پیدا شد. خبری تکراری در میان اخباری از این دست و در میان حوادثی که سالانه برای کارگران رخ میدهد. میلاد روشنایی و سیداصغر افضلی دو کارگری بودند که در این حادثه جان خودشان را از دست داده بودند. مثل شش کارگری که چند روز قبلش در کارگاه مبلسازی در جاجرود جان باخته بودند و خیلیهای دیگر که در این سالها در اثر حوادث ناشی از کار از میان ما رفتند.
اینکه چرا با وجود حوادث ناگواری مثل معدن یورت که به یک تراژدی ملی تبدیل شده بود، بازهم شاهد چنین رویدادهایی در کارگاهها، معادن و محیطهای کار کارگری هستیم، شاید ریشه در عدم توجه به یک موضوع بنیادی داشته باشد. آنهم محوریت «انسان سالم» در توسعه صنعتی و اقتصادی ایران است. بههرحال میتوان پذیرفت که مسئله رخدادن حوادث برای کارگران بهعنوان پرچالشترین و مهمترین موضوع جوامع کارگری کشورهای صنعتی و توسعهیافته یا کشورهای در مسیر توسعه مثل ایران وجود داشته باشد. نمیتوان گفت که اساسا چنین حوادثی نباید در کشورمان رخ بدهد یا بهصورت مطلق رخدادن چنین حوادثی از میان برداشته شود اما بههرحال میدانیم که تمهیداتی وجود دارد که احتمال رخدادن این حوادث را کاهش میدهد. آموزش به کارگران، امنیت محل کار و مهمتر از همه اینها نظارت بازرسان کار در کارگاهها که اگر بهصورت مستمر و با دقت بالا انجام شود، قطعا میتواند در کاهش چنین حوادثی بسیار مؤثر باشد. چنانکه در بسیاری از نقاط دنیا سختگیریهایی از این دست به کاهش آمار حوادث کمک شایانی کرده است. در حقیقت اگر در همه جوامع صنعتی از جمله ما که در مسیر توسعه هستیم، «انسان سالم» محور اصلی این توسعه تعریف شده است، باید شرایط و لوازم لازم برای زیست انسان سالم در محیط کار هم فراهم باشد. ازدستدادن یک نیروی متخصص هزینه بهمراتب سنگینتری از لحاظکردن ملاحظات ایمنی محل کار دارد. در حقیقت اگر بازرسان کار و آنچه در فصل چهارم قانون کار به آن پرداخته شده در ایران جدیتر گرفته شود و مباحث ایمنی و بهداشت محل کار هم جدی گرفته شود، دیگر حداقل شاهد این حجم از رویدادها و عادیسازی آنها نیستیم. اگر در توسعه کارگاهها شعار انسان سالم محور فعالیتها قرار بگیرد، با کاهش چنین رخدادهایی مواجه خواهیم بود. البته میدانیم که کمبودهایی همیشه و در همهجا وجود دارد. یکی از آنها کمبود نیرو در بخش بازرسان کار است که موجب میشود وضعیت ایمنی و بهداشت محل کار همیشه و با دقت پایش نشود. تعداد کم بازرسان استانهای کشور به نسبت کارگاههایی که وجود دارد، باعث کاهش رعایت موارد ایمنی کار در کارگاهها شده است. رخدادن حوادث کار در ایران اغلب از دو عامل کلی پیروی میکند. یکی کوتاهی مدیریت کارگاهها در رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار و دیگری اشتباهات کارگران در حین کار. در این سالها بارها و بارها از توسعه ایران در بخش تولیدی گفته شده است. چیزی که به نظرم در طراحی این شعارها و سیاستها نادیده گرفته شده، اهمیتدادن به موضوع «انسان سالم» در محیط کار است. برای همین است که ازدستدادن نیروی کار متخصص در کارگاهها امری عادی و طبیعی جلوه داده شده است. دولتها باید این مسئله را مد نظر قرار دهند و تلاش کنند با گسترش نظارت بازرسان کار، فضای کارگاهها را به محیطی امن برای کارگزاران تبدیل کنند. همچنین با دادن آموزشهای لازم به کارگران آنها را در برابر خطرهای احتمالی که ناشی از ناآگاهی یا اشتباهات کاری است حفظ کنند. *نایبرئیس کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران