قدرت عظيم دانشورزى در شناخت طبيعت
گروه علم: مترجم كتاب «چگونه دانشورز بهترى باشید؟» كه كتابهاى زیادى را در زمینه دانشورزى (science) ترجمه و تألیف كرده است در مقدمه كتاب به تعریف واژه دانشورزى مىپردازد. او معادل علم و دانش را براى science نارسا مىداند و در تعریف دانشورزى مىنویسد: «دانشورزى جزء معارف محسوس (conceptional knowledge) است؛ معارفى كه احساس مىشوند و یا قابل احساس هستند. یعنى در خارج از مغز ما و در جهان طبیعى وجود دارند. این گروه معارف پژوهشى بوده و از نظر موضوع و روش بهطوركلى طبیعتگرا و تجربى هستند و دانشورزى نامیده مىشوند. دانشورزى شامل دانشورزى تجربى محض مانند دانشورزى طبیعى (فیزیك و شیمى) و دانشورزى تجربى كاربردى (مهندسى، پزشكى) و دانشورزى غیرتجربى است. همه انواع دانشورزى قدرت پیشبینى دقیق دارند و همه اهمیتشان هم در همین است. اكتشافات دانشورزى مىتواند بر فلسفه، دین، سیاست و ایدئولوژى تأثیر گذاشته و بسیارى از مفاهیم آن را تغییر دهد. معارف دیگر مانند تاریخ، روزنامهنگارى و علوم اجتماعى نیز در این گروه قرار مىگیرند، اما فقط معارف تجربى محض و كاربردى دانشورزى خوانده مىشوند. بر پایه اینگونه معارف دنیایى خارج از ما وجود دارد كه واقعى است و شامل مواد مختلفى است كه همگى عینى هستند. معارف محسوس كمّى هستند یعنى قابل اندازهگیرى در واحدهاى زمان، طول و جرم هستند. دانشورزى جهان را آنطورى كه هست تعریف مىكند و مىشناساند، نه آنطوركه باید باشد. شك و تردید سازمانیافته در دانشورزى اهمیت زیادى دارد. دانشورزان به هیچچیز، جز قوانین ثابتشده، یقین ندارند و هر گزارهاى درجه قطعیت متفاوتى دارد. روش پژوهش و بررسى در دانشورزى با معارف دیگر تفاوت بسیارى دارد. قدرت عظیم دانشورزى در شناخت طبیعت نیز از همین روش اختصاصى سرچشمه مىگیرد. روش پژوهشى معارف دیگر بر مبناى روش عقلى و منطقى است؛ اما روش پژوهش در دانشورزى روش عقلى و منطقى و تجربى است. این استفاده از تجربه است كه روش دانشورزانه را از روشهاى دیگر متمایز میکند. روش دانشورزانه بر پایه فرضیهسازى، مشاهده، آزمایش و سپس رد یا تأیید آن فرضیه است كه منجر به كشف دانشورزانه مىشود. هدف دانشورزى دانستن اسرار طبیعت است و گشودن این رمز و راز جز با بازجویى از طبیعت با روش دانشورزانه ممكن نمىشود». براى آنهایى كه مىخواهند اطلاعاتشان را درباره دستاوردهاى دانشورزى افزایش دهند، در هر رشتهاى هزاران كتاب در زیر این آسمان وجود دارد. همچنین كتابهاى دانشورزى كمتر اختصاصى و عمومى وجود دارد كه موضوعش براى خوانندگان بسياري مناسب است. دانشورزانى كه مىخواهند مهارتهاى فنى خود را بهبود ببخشند، چه در زمینههاى عملى مانند شیمى تجزیه یا مهارتهاى عمومى مانند نوشتن مقالات دانشورزانه، خواهند دید كه نیازشان برآورده مىشود. ما مىتوانیم از خاطرات و توصیههاى دانشورزان برجسته گذشته و حال بهرهمند شویم. تعداد فزایندهاى از كتابهاى فنىترى وجود دارد كه دانشجویان دكترا را براى این نوع تجربه در كشورهاى غربى آماده كرده، آگاهى داده و راهنمایى مىكند. ولى این كتاب هدف دیگرى دارد. هدفش این است كه شما را دانشورز بهترى سازد؛ یعنى بهترین فرصت را به شما بدهد تا شغل موفق و رضایتبخشى را در دانشورزى به دست آورید؛ بنابراین ابتدا روش دانشورزانه را بفهمید تا آزمایشهاى بهترى انجام دهید و بهتدریج مروج بهترى براى دانشورزى شوید. فهمیدن این، در هر رشتهاى از دانشورزى كه انتخاب مىكنید یا در هر محیطى كه كار مىكنید، چه دانشگاه، یا مؤسسات دولتى یا صنعتى باید به كار شما مربوط باشد. احتمال دارد كه بهموقع خودش شما هم سرپرست یا مدیر دانشورزى شوید، بنابراین ما راهنمایىهایى را هم براى آمادهكردن شما جهت این نقش ارائه مىدهیم. در طول كتاب نیز درباره جنبههاى اجتماعى و انسانى حرفه دانشورزانه توضیحات فراوانى داده شده است؛ بنابراین امیدواریم كه این كتاب بخشى از آموزش شما بهعنوان یك دانشورز باشد. این كتاب به بسیارى از مسائل و مشكلاتى كه با آن مواجه خواهید شد پرداخته و شیوههایى را براى برخورد با آنها پیشنهاد خواهد كرد. اصولا یك راهنماى عملى است كه هدف آن كمك به شماست براى اینكه بهترین دانشورزى شوید كه مىتوانید باشید. نویسندگان درباره این پرسش كه انگیزه شما از نوشتن این كتاب چه بود؟ مىگویند كه آنها دانشجویان دكتراى زیادى را سرپرستى كردهاند، بسیارى از دانشجویان فوقدكترا را راهنمایى كرده و با دانشورزان بىشمارى كار كردهاند، ولى بعضى دانشجویان سرپرست و راهنماى ضعیفى دارند كه گاهى باعث شده است به جستوجوى كارهاى دیگرى برآیند و دراینباره هیچ كارى نمىتوان انجام داد. چنین دانشورزان مسنتر و از نظر تئورى باتجربهتر، گاهى دانشورزى ضعیفى را انجام مىدهند. ما از كار با دانشورزان جوان كشورهاى زیادى بهرهمند شدهایم كه بىتابانه علاقهمند به آموختن هستند. بااینحال منابع و راهنماهایشان مىتواند بدجورى ناكافى باشد؛ ولى این اطلاعات تضمین نمىكند كه آنها دانشورز خوبى خواهند شد. در نشریههاى دانشورزانه و طرح بودجهاى كه هر روز به دست ما مىرسد، ما شاهد دانشورزى ضعیف یا بىتفاوت هستیم. بااینحال گهگاه روز ما با مقالات روشن و واضحى كه دانشورزى عالى را توضیح مىدهد روشن شده است. ما مىخواهیم شما یكى از این نویسندگان باشید و نه از گروه نخست. درحالىكه دانشورزانى كه دوره دكترا یا فوقدكتراى خود را مىگذرانند، در مرحلهاى از آموزش خود هستند كه بسیار مشتاق یادگیرىاند و ممكن است از این كتاب بهرهمند شوند، ما نمىخواهیم كه فقط روى آنها تمركز كنیم. ما امیدواریم این كتاب آنهایى را علاقهمند کند و برانگیزاند كه در مدرسه یا دوره كارشناسى یا كارشناسىارشد هستند و حرفه دانشورزى را در نظر گرفتهاند؛ اما معتقدیم كه این راهنمایى در هر مرحلهاى از حرفه دانشورزان به آنها كمك مىكند. دانشورزان هیچگاه نباید خود را «مقاله تمامشده» محسوب كنند، بلكه بیشتر «یك كار در حال پیشرفت» بدانند. ما امیدواریم آنهایى كه خارج از دانشورزى هستند و با وجود این از مدارك و شواهد دانشورزانه استفاده مىكنند، مانند آنهایى كه در تجارت، سیاست، روزنامهنگارى یا حقوق هستند، بینشهایى را به دست آورند كه مفید باشد و نیز نمىخواهیم آن زن یا مرد معمولى را از سر باز كنیم كه صرفا كنجكاو است و مىپرسد این چیزى كه دانشورزى نام دارد، چیست و چگونه با سایر فعالیتهاى انسانى تفاوت دارد؟ در پایان میتوان گفت این كتاب شما را از مفاهیم عالى فلسفه دانشورزى به رهنمودهاى معمولىتر درباره تنظیم ارائه مطالب و مدیریت احساساتتان مىبرد. ممكن است فكر كنید كه طیف راهنمایىها در اینجا تلفیق عجیبى است، ولى هدف نویسندگان این است كه این كتاب دوست مفیدى در جیب شما باشد، دوستى كه همچنان كه در جهت اینكه دانشورز بهترى مىشوید حركت مىكنید، بتواند به رشتهاى از پرسشهایى كه ممكن است داشته باشید پاسخ دهد.