آتن و آنكارا؛ سفرهای بی‌نتیجه

محمود فاضلی : با ارائه لایحه دفاعی جدید توسط «رابرت منندز» و «مارکو روبیو» نمایندگان سنای آمریکا گام جدیدی جهت تعمیق بیش از پیش همکاری‌های دفاعی آمریکا و یونان برداشته شد. این لایحه تحت عنوان «قانون دفاع و شراکت بین پارلمانی آمریکا و یونان 2021»، روی «قانون شراکت امنیتی و انرژی در شرق مدیترانه» موسوم به East East Act بنا شده و ابتکاراتی را برای ارتقای همکاری دفاعی و پشتیبانی از مدرنیزه‌کردن نیروهای مسلح یونان پیش‌بینی می‌کند. در این لایحه، پشتیبانی از گروه 1+3 (یونان، قبرس، اسرائیل و آمریکا) مورد تأکید واقع و درخواست شده که به سایر زمینه‌های همکاری نیز گسترش باید. همچنان که انتظار می‌رفت این لایحه با حساسیت ترکیه مواجه شد. به اعتقاد آنکارا، تقویت صنایع دفاعی ترکیه و خرید سامانه‌های دفاع موشکی اس-400 توسط این کشور از روسیه، موجب شد آمریکا اقدامات تحریک‌آمیز جدیدی علیه ترکیه ساماندهی کند. در این لایحه با تأکید بر اینکه یونان هم‌پیمان قابل اعتماد ناتو است، آمده است: «به منظور اطمینان از امنیت شرق مدیترانه، آمریکا باید با حمایت از تلاش‌های یونان برای مدرنیزاسیون نیروهای مسلح این کشور، روابط دفاعی خود با آن را تقویت کند». سفر اخیر وزیر خارجه ترکیه به یونان اگرچه از سوی آتن گامی در جهت تقویت کانال‌های ارتباطی بین دو کشور نام گرفت اما این سفر منجر به کاهش حملات مقامات دو کشور نشد. به اعتقاد وزیر خارجه ترکیه، اختلاف نظرها با آتن در شرق مدیترانه در چارچوب مکانیسم‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. وزیر انرژی ترکیه طی سخنانی در چهارمین کنفرانس انرژی و منابع طبیعی از آغاز حفاری‌های جدید در شرق مدیترانه خبر داد و سخنگوی حزب حاکم یونان را به رفتار غیرانسانی علیه پناه‌جویان متهم کرد. او با اشاره به فعالیت‌های اکتشافی این کشور در شرق مدیترانه ضمن حمله به یونان مدعی شد «هشت حفاری در منطقه انجام شده که نتایج برخی از آنها مثبت ارزیابی می‌شود. اختلافات اخیر با یونان ناشی از گسترش یونان به سمت شرق و مرزهای ما به بهانه وجود جزیره کاستلوریزو است». سخنگوی حزب عدالت و توسعه، تأسیسات جدید مستقرشده در مرز زمینی اوروس توسط یونان برای جلوگیری از ورود مهاجران به کشور را مورد انتقاد قرار داد و مدعی شد استفاده از موج‌های صوتی گوش‌خراش دوربرد در واقع سلاحی است علیه انسان‌هایی که برای نجات از مرگ به مرزهای شما می‌رسند. چگونه شما از ارزش‌های اروپایی حرف می‌زنید؟ این شرم‌آور است. حل بعضی مسائل با اعمال فشار علیه ترکیه به واسطه اتحادیه اروپا یا دیگران غیرممکن است. اگر آتن خواهان حل مسائل با آنکاراست، تنها یک راه چاره دارد، آن هم مصالحه میان ترکیه و یونان است». اظهارات وزیر امور خارجه یونان مبنی بر اینکه سلاح‌های ترکیه ما را نگران می‌کند و ترکیه می‌تواند در عملیات‌ها از از سیستم‌هایی استفاده کرده و توازن قدرت در شرق مدیترانه را مختل کند و این یونان و سایر کشورهای منطقه را نگران می‌کند، از سوی آنکارا ترس و وحشت یونان از توانمندی‌های ترکیه معنا شد. تنش در روابط دوجانبه در حالی ادامه دارد که یونان به نشست سران ناتو در تاریخ 14 ژوئن (24 خرداد) و برنامه‌های دیدار جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با رهبران ناتو در حاشیه این نشست متمرکز شده است. حتی نوبت‌بندی دیدارهای بایدن نیز منجر به نگرانی آتن شده است. زمان‌بندی دیدارهای اردوغان با جو بایدن، و میتسوتاکیس نخست‌وزیر یونان که در یک روز انجام خواهد شد و اینکه اردوغان ابتدا با کدام‌یک از این رهبران دیدار خواهد کرد، منجر به نگرانی دولت آتن شده است. از دیدگاه آتن، انجام دیدار اردوغان و بایدن قبل یا بعد از دیدار اردوغان و میتسوتاکیس از اهمیت بسیاری برخوردار است. هفته‌نامه یونانی Real News در گزارشی مدعی شد اگر اردوغان قبل از بایدن با میتسوتاکیس دیدار کند، برای بازکردن کارت‌های خود منتظر دیدار با بایدن خواهد شد، اما اگر قبل از میتسوتاکیس با بایدن دیدار کند، نتیجه این دیدار تأثیر زیادی بر دیدار او با میتسوتاکیس خواهد داشت. وزیر خارجه یونان در جدیدترین مواضع خود تأکید دارد: «با ترکیه دارای دیدگاه‌های کاملا مخالف درمورد موضوعات حساس هستیم. وجود دیدگاه‌های کاملا مخالف در گفت‌وگوهایی که با چاووش‌اوغلو در آتن انجام دادیم بار دیگر تأیید شد. اقدامات ترکیه مانع اصلی هرگونه تلاش برای تنش‌زدایی است. طی این دیدار تمامی موضوعاتی که تأثیر منفی بر روابط دو کشور دارد مطرح شد و طرف مقابل پس از نشست دو وزیر در آنکارا و آتن، خطوط قرمز آتن را به خوبی می‌شناسد. طرف مقابل در جریان نگرانی‌های طرف یونانی درمورد نیروگاه هسته‌ای قرار گرفت. تسلیحات نظامی ترکیه که ممکن است برای اقدامات تهاجمی مورد استفاده قرار گیرد، منشأ نگرانی ما و دیگر کشورهای منطقه است». مقامات یونانی پیش‌بینی می‌کنند ترکیه ذره‌ای از مواضع زیاده‌خواهانه خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و بر این اساس دستگاه دیپلماتیک یونان در جلسات شورای اتحادیه اروپا (24 و 25 ژوئن) تحریکات ترکیه را در بالاترین سطح مطرح خواهند کرد.