عربستانسعودی با کمک۱/۵ میلیارددلاری به پاکستان موافقت کرد
ریاض و اسلامآباد در مسیر تقرب مجدد
ماه می 2017 میلادی عمرانخان، نخستوزیر پاکستان، در سفری سهروزه راهی عربستان سعودی شد؛ سفری که امروز نتیجه آن بیش از گذشته مشخص میشود. به نوشته روزنامه فایننشیالتایمز، عربستان سعودی پذیرفته است که کمک نفتی سالانه به اسلامآباد را به ارزش 1.5 میلیارد دلار از سر بگیرد. ریاض سال گذشته درپی درخواست اسلامآباد برای انتقاد از اقدام هند در لغو خودمختاری منطقه مورد مناقشه کشمیر، از پاکستان خواسته بود سهمیلیارد دلار وامش را بازپرداخت کند اما پس از دیدار نخستوزیر پاکستان با محمد بنسلمان، ولیعهد سعودی اختلافات میان این دو متحد دیرینه کاهش یافته است و اکنون اسلامآباد البته برای کمک به کاهش نفوذ ایران در منطقه از ریاض کمک نفتی دریافت میکند. پیشنهاد عربستان کمتر از نیمی از تسهیلات قبلی یعنی معادل 4.3 میلیارد دلار است که پس از کاهش روابط متوقف شده بود. درحالحاضر، ذخایر خارجی پاکستان بیش از ۱۶ میلیارد دلار است. درحالیکه پیش از آن و قبل از ورود به برنامه ششمیلیارددلاری صندوق بینالمللی پول در سال ۲۰۱۹، حدود هفت میلیارد دلار ذخیره ارزی داشت. از سوی دیگر، شهروندان پاکستانی شاغل در عربستان سالانه حدود 5.4 میلیارد دلار از درآمد خود را به کشورشان باز میفرستند. در دو سال گذشته اما ریاض دست به اخراج بسیاری از کارگران پاکستانی زده بود اما اکنون به نظر میرسد براساس توافق جدید این مشکل نیز حل شود. فایننشیال تایمز مینویسد که این چرخش ریاض در شرایطی صورت میگیرد که عربستان سعودی در تلاش است با کمک ایالاتمتحده و قطر جبههای مشترک علیه ایران ایجاد کند. ریاض نهتنها محاصره سهساله قطر را در ماه ژانویه لغو کرد بلکه روز گذشته بعد از سالها از تعیین سفیر این کشور در قطر خبر داد و حالا تلاش برای جلب رضایت جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا را آغاز کرده است. به گزارش ایندیپندنت در مدت غیبت ریاض، پاکستان به رقبای منطقهای عربستان سعودی، یعنی ایران و ترکیه نزدیکتر شده بود و بههمراه مالزی سعی در ایجاد یک بلوک مسلمان برای رقابت با سازمان همکاریهای اسلامی با رهبری عربستان داشت. از سوی دیگر عمرانخان، نخستوزیر این کشور، با رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه نیز طرح دوستی ریخته بود؛ آنهم به حدی که مردم پاکستان را تشویق میکرد تا سریال تلویزیونی تاریخی ترکی «قیام ارتوگرول» را که نشاندهنده ارزشهای اسلامی است، تماشا کنند. علی شیبی، تحلیلگر سیاسی عربستانی، دراینباره میگوید که وضعیت بدی بین عربستان و پاکستان ایجاد شده بود اما کمکهای نفتی بهزودی شروع میشود؛ موضوعی که بر بهبود روابط تأثیرگذار است. احمد رشید، نویسنده کتابهایی در مورد افغانستان، پاکستان و طالبان، معتقد است: عوامل مختلفی وجود دارد که ممکن است ریاض را برای راهاندازی مجدد تأسیسات نفتی در پاکستان تحریک کند. او تأکید میکند این کار ممکن است «تا حدی با نیاز آمریکا به پایگاههای نظامی» برای آغاز حملات ضدتروریستی در افغانستان از پاکستان مرتبط باشد اما اولویت آن احتمالا جلوگیری از نزدیکی اسلامآباد به تهران است. این در حالی است که با رویکارآمدن جو بایدن در آمریکا، حق انتخاب ریاض بسیار محدود شده است و محمد بنسلمان ناچار است برای کاهش تنشهای منطقهای و رسیدن به آرزوهایش، دست به ابتکارهای جدید بزند و در برنامه سیاست خارجی خود بازنگری کلی کند. در این معادله برای حاکمان سعودی نادیدهانگاشتن متحدی بالقوه امکانپذیر نیست و نزدیکی مجدد به پاکستان و دعوت از عمرانخان برای دیدار از پادشاهی سعودی امری قابلپذیرش است. هرچند به گفته تحلیلگران منطقهای، نمیتوان به بازگشت به روابط چندان دلگرمکننده ریاض با اسلامآباد امیدوار بود. آنان بر این باورند که هم ریاض و هم اسلامآباد در شرایط کنونی چارهای جز همکاری با یکدیگر ندارند و برای رسیدن به اهداف مشترک باقیمانده ناچارند که سطحی متعادل از روابط را در دستور کار خود قرار دهند.