بورس؛ کودک بیسرپرست یا بد سرپرست؟
محمدرضا رسولي
«ما برای اینکه جبران کنیم به جای نفت، آمدیم سهام دولت را شش برابر سال قبل فروختیم! این کار بسیار بزرگ و عظیمی بود که انجام گرفت». اینها گوشهای از سخنرانی حسن روحانی در جلسه هیئت دولت است که بهتازگی ایراد شده است. سؤال اصلی این است که این سهام به چه کسانی و با چه قیمتی فروخته شد؟ رئیس دولت با این جمله که مردم همهچیز را به بورس بسپارند، رسما مردم را دعوت به حضور در بورس کرد. جنس تشویقهای دولت تا حدی بود که وقتی با انتقاد اقتصاددانان مبنیبر حبابیبودن بازار بورس روبهرو میشد، بهشدت واکنش نشان میداد! فرهاد دژپسند، وزیر اقتصادی و دارایی، اینچنین واکنش نشان داد: «هنگامی که از بورس استقبال میشود، چرا باید مردم را بترسانیم؟ چرا از این فرصت استفاده نکنیم؟ در این میان مطالعات نشان داده بورس حباب ندارد». درهرحال دولت توانست مردم را به سمت بازار سرمایه بکشاند و تنها در پنجماهه ابتدایی سال ۹۹ حدود پنجمیلیون و ۵۰۰ هزار کد بورسی جدید صادر کند. سود و زیان، طبیعت بورس است و در اینکه هیچکسی جز خودمان مسئول ضرر و زیانمان در بازار پرریسک بورس نیست، شکی وجود ندارد؛ اما در همان روزهایی که بورس با چراغهای
سبزرنگش جلوهگری میکرد و مردم را به سوی خود میکشاند، مسئولان به روشهای متعدد، از جاذبههای بورس برای مردم سخن راندند و بسیاری از مردم هم بر این اساس بخش قابل ملاحظهای از پول خود را به خرید سهام اختصاص دادند اما در خوشبینانهترین حالت ممکن تا بیش از 50 درصد شاهد کاهش ارزش دارایی خود بودهاند و این در حالی است که ارزش ریال نیز به سرعت در حال کاهش است و زیان دیگری نیز از این جنبه به آنان وارد میشود. بسیاری از کارشناسان از همان ابتدا این رشد را حباب خوانده و گفته بودند دولت میتواند با بالابردن ناگهانی و مصنوعی ارزش سهام شرکتهای دولتی و تشویق مردم در خرید سهام آنها، اموال خود را به چندین برابر ارزش واقعی به فروش برساند و از این طریق کسب درآمد داشته و کسری بودجه خود را از این محل تأمین کند، ولی این حباب دیر یا زود خواهد شکست و افراد زیادی متضرر خواهند شد. آنها ازجمله به شرکتهای زیاندهی اشاره کرده بودند که در مدت کوتاهی ارزش سهام آنها چندین برابر شده بود! بررسیها حکایت از درآمد نجومی دولت از بازار سرمایه دارد. با این حال دولت مسئولیت تأمین مالی خود از بازار سرمایه را نمیپذیرد. وزیر اقتصادی
و دارایی میگوید: «تأمین مالی دولت از بازار سهام در سال 99 کمی بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است که آن هم در ماههای ابتدایی سال که بازار با رونق قابل توجه همراه بود، صورت پذیرفت». از طرفی دیگر رئیس سازمان بورس میگوید: «بازار سرمایه در سال گذشته کمک بینظیری در زمینه تأمین مالی به دولت کرد و کشور را از مصیبت بزرگ تورم نجات داد و به داد دولت رسید! او در ادامه از تأمین مالی 680 هزار میلیاردتومانی از بازار سرمایه خبر داده است. در حال حاضر با بحران بیمسئولیتی در بورس مواجه هستیم. اینکه بورس را به مثابه گاوی شیرده نگاهکردن که تنها به منزله خارجکردن منابع و حمایتنکردن از آن بوده، سبب شده که بورس به این شرایط امروز و بیاعتمادی سهامداران خرد دچار شود. ۶۲ میلیون سهامدار در بورس وجود دارد و چشم مردم به این بازار است. مسئولین نمیتوانند به این بازار بیتوجه باشند. انشاءالله با رویکارآمدن دولت جدید، رویکردها نسبت به بازار سرمایه تغییر پیدا کند و مسئولان هرچه سریعتر «تدبیر» کنند و به فکر درمان ریشهای بازار سرمایه که همانا بحران اعتماد است باشند تا بلکه از این طریق بتوان «امید» ازدسترفته را مجدد به
بازار سرمایه بازگرداند.