گزارش افتتاحیه نمایشگاه عکس «شب پیداست »
نمایش تصویر گنبد جهان در تاریکی
گالری شیرین میزبان افتتاحیه نمایشگاه متفاوتی بود که دست کم در این گالری معتبر نمونه مشابهی نداشته است. نمایشگاهی بحث برانگیز که در شروع به کار خود میزبان مهمانان زیادی از بین علاقهمندان به عکاسی و آسمان بود. «شب پیداست» عنوان نمایشگاه انفرادی محمد طاها قوچکانلو، عکاس شناخته شده نجوم و آسمان، از آسمان و پدیدههای نجومی و منظره در شب است. مجموعهای که با سالها سفر به مناطق مختلف دنیا و همینطور کشورمان گردآوری شده. چاپ این عکسهای نفیس و بدیع فاین آرت با ارائه دیاسک است و یکی از تابلوها چاپ کروما لوکس است که توسط «کارگاه تصویر تهران» انجام شده است. چاپ دیاسک برای ارائه در گالری و موزه کاربرد دارد که پشت عکس کامپوزیت نصب میشود و عکس بین آن و سیلیکون مایع قرار میگیرد. این تکینک اصلا تکنیک جدیدی نیست ولی به تازگی وارد ایران شده است. این سیستم ارائه در کشور سوئیس اختراع شده و بیست کشور دارای این تکنولوژی هستند که تنها کشور دارندهی آن در خاورمیانه ایران است. بزرگترین سایزی که از این ارائه در ایران وجود دارد ۵/۲×۴ متر است.
در حاشیه افتتاحیه این رویداد علمی و هنری با طاها قوچکانلو گپ و گفتی داشتیم که شما را بیشتر با جزئیات این ژانر عکاسی و همینطور این نمایشگاه خاص آشنا میکند.
شاید برای شما هم سئوال باشد که عکاسی نجوم چیست و چه معنی دارد؟ قوچکانلو برای ما در این باره توضیح داد:« عکاسی نجومی از دیرباز یکی از شاخه هایمهم عکاسی به حساب می آمده تا آنجایی که بخشی از پیشرفت علوم هوا و فضا مدیون این ژانر از عکاسیاست. با ظهور عکاسی در قرن نوزدهم بسیاری از افراد در صدد مستند کردن وقایع مختلف برامدند که علم و منحصرا نجوم نیز نه تنها ازین داستان مستثنی نبوده بلکه بسیار نیز پیشرو بوده اند. این شاخه عکاسی در حقیقت به معنی آشکار سازیست. آشکار سازیمناظری بدیع از آسمان که به تنهایی با چشم و حتی با تلسکوپ قابل مشاهده نیست زیرا نور بسیاری از سوژههای آسمان مانند سحابیها و کهکشانها به قدریاندک است که چشم ما که کثری از ثانیه تصویر را میبیند قادر به تفکیک بسیاری از جزییات آن نیست حال آنکه با استفاده از نوردهیهای طولانی بر فیلم و امروز بر سنسورهای دیجیتال می توانیمجزییات خیره کننده ای را از آنها ثبت کنیم و همینطور با تفکیک رنگی سوژه های آسمانی در عکسها و طیف نگاریها، می توانیم پی به عناصر سازنده سوژه های کیهانی و دما سطح آنها ببریم.»پرسش دیگری که خیلی از مخاطبین روز افتتاحیه این نمایشگاه از او میپرسیدند این بود که آیا این تصاویرواقعیست و وقتی پاسخ مثبت میشنوند، میگویند اینچه واقعیتیست که با چشم نمیتوانیم آن را ببینیم؟ این عکاس جوان در جواب میگوید:« پاسخساده است: تصور کنید شما را در سالنی تاریک با وسایلی بیشمار قرار میدهند و اتاق به قدری تاریکاست که چشم شما قادربه دیدن هیچ چیز نیست، آیااین به این معناست که هیچ چیز در اتاق نیست؟قاعدتا خیر، فقط کافیست چراغی روشن شود تا تمام جزئیات اسباب و وسایل اتاق را ببینیم. عکاسی نجوم و عکاسی از آسمان در شب که از زیر مجموعههای آن است دقیقا همین کار را انجام میدهد. اغراق نیست اگر بگوییمعکاسی نجومی تکنیکیترین ژانر در عکاسی است، در این نوع از عکاسی لازم است عکاس شناخت و علمبالایی را نسبت به آسمان، ابزار اپتیکی، ابزار عکاسیو تکنیکهای مختلف ثبت داده و پردازش آن داشته باشد.»
قوچکانلو درباره عکاسی از آسمان و منظره در شب میگوید:« یکی از شاخههای عکاسی نجومی عکاسیاز مناظر شب یا عکاسی nightscape است. در اینژانر از عکاسی، عکاسان سه پایه بر دوش در تاریکیشب در دل کوهستان، جنگل، بیابان و برخی مناطق تاریخی و باستانی بهدنبال ثبت جلوه های بصریبینظیری هستند که به جز جانداران شب کسی آنها را نمیبیند البته انسان هم از آن دور نبوده ولی افسوس که با گسترش زندگی شهری ارتباطش با آسمان و شب، مانند عناصر دیگر طبیعت، از بین رفته است و همانطور که باغ وحشها و پارکهای طبیعی سطح شهرها نقش طبیعت بکر را بازی میکنند آسمان نماهای دیجیتال نقش آسمان پرستاره را ایفا میکنند. امروزه پیوند دیرین انسان و آسمان در اثر آلودگینوری شهرهای بزرگ در حال گسستن است، تا جایی که ممکن است نسلهای آینده هیچگاه لذت دیدن آسمانپرستاره را تجربه نکنند. اینجا درست جاییست که عکاسان نجومی با بهرهگیری از هنر عکاسی پل ارتباطی بین انسان و این طبیعت فراموش شده ایجاد میکنند. آنها با استفاده از ترکیببندیهای خلاق با آسمان و زمین نه تنها نقش هنرمند را بازی میکنند بلکه با پیونددوباره مردم با آسمان و نجوم نقش مروج علم رانیزایفا میکنند.»
این هنرمند جوان تقریبا هیچ اتفاق نجومی مهم را از کسوف و خسوف تا بارش شهابی و غیره را در سالهای اخیر از دست نداده است. او به مناطقی چون کنیا، ماداگاسکار، مراکش، نپال، نروژ، اندونزی و غیره سفر کرده و امروز مجموعه بهترین آثارش از سالها سفر و جهانگردی و عکاسی را در نمایشگاه «شب پیداست» میتوانیم ببینیم.
قوچکانلو عضو پروژه «جهان در شب» یا The World At Night است که حدود چهل عکاس تراز اول نجومی از کشورهای مختلف عضو آن هستند. افراد معتبری مثل پروفسور دیوید مالین ،بابک امین تفرشی ، فرد اسپناک ،گرنات مایزه در این پروژه حضور دارند. بابک تفرشی و مایک سمون مدیران این طرح جهانی هستند. از دیگر اعضای ایرانی این پروژه می توان به امیرحسین ابوالفتح و اشین زاکاریان اشاره کرد . از مجموعه فعالیت های این گروه برگزاری نمایشگاه در سراسر دنیا و چاپ کتاب نفیسی باهمین عنوان است.
امروز بعد از طی ۱۷ سال راه پر فراز و نشیب طاها قوچکانلو اولین نمایشگاه انفرادی آثار خود را برگزار کرده است. به نظر میاید این نمایشگاه میتواند گام مهمی در جهت رشد عکاسی نجوم و آسمان در جامعه هنری ایران باشد و شاید بتواند خلا برگزاری نمایشگاهدر این حوزه را در سطح بالای جامعه هنری کشورمان پر کند. مجموعه این هنرمند مطرح کشورمان متشکل از ۲۱ عکس از مناطق مختلف ایران و ۱۰ کشور از ۴ قاره دیگر است.
در این حرفه علاوه بر دانش و تکنیک و مهارت عکاسیو سواد نجومی لازم است هنرمند آداب سفر و طبیعتاگردی و برقراری ارتباط با مردمان فرهنگهای مختلف را هم بداند. در طول مدت برگزاری نمایشگاه «شب پیداست» قوچکانلو ویدیویی از آثار و تجربیاتش را با علاقهمندان در میان گذاشته و فرصت خوبی برای دانشجویان و نوجوانان و جوانان علاقهمند به عکاسی و سفر است تا آداب ورود و ماندگاری در این حوزه را فرا بگیرند. این نمایشگاه تا ۱۳ خرداد در گالری شیرین تهران برگزار میشود. جایی که برای دو هفته تمام فضایطبقات خود را به این رویداد فرهنگی، علمی و هنریاختصاص داده است.