سایه دولت در سایه بر سر مجمع
علی لاریجانی به مجمع تشخیص مصلحت می‌رو‌د یا سعید جلیلی؟ شاید هم هیچ‌کدام. با خروج محسن رضایی از این نهاد و رفتنش به دولت باید دید که سمت دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام به چه کسی می‌رسد.
علی لاریجانی به مجمع تشخیص مصلحت می‌رو‌د یا سعید جلیلی؟ شاید هم هیچ‌کدام. با خروج محسن رضایی از این نهاد و رفتنش به دولت باید دید که سمت دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام به چه کسی می‌رسد. یکی از چهره‌هایی که بیشترین گمانه‌زنی درباره او مطرح شده، علی لاریجانی است و دیگری سعید جلیلی. اخبار حاکی است که علی لاریجانی بعد از رد صلاحیتش در انتخابات ریاست‌جمهوری به همه دعوت‌ها پاسخ رد داده است؛ از‌جمله پست ریاست هیئت امنای دانشگاه آزاد را هم به جای ولایتی نپذیرفته است. در‌این‌صورت شاید دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام را هم برعهده نگیرد. البته یک اما‌و‌اگر دیگر هم در این زمینه وجود دارد و آن حضور برادرش در سمت ریاست مجمع است. بودن دو برادر در سمت رئیس و دبیر یک نهاد از یک سو می‌تواند شائبه خانوادگی‌شدن این نهاد را ایجاد کند یا به نظر اتفاقی مانعه‌الجمع برسد؛ اما از نگاه دیگر به نفع خود این نهاد و خروجی آن است؛ چون هماهنگی بین دو قسمت ریاست و دبیری را بیشتر می‌کند؛ اما نکته دیگری که حضور لاریجانی را در این سمت کم‌رنگ می‌کند، تفاوت نگاه و اختلافات ماهوی بین او، لاریجانی و رئیسی است. طبیعتا در این شرایط تمایل به حضور فردی در سمت دبیری مجمع تشخیص است که بیشترین هماهنگی‌ها را با دولت فعلی داشته باشد.
لاریجانی هم‌اکنون پرونده مهم رابطه با چین را نیز در اختیار دارد و مسئول مستقیم این قرارداد 25ساله در وزارت خارجه است. حتی در زمان ظریف هم به او دفتر مخصوصی در وزارت خارجه داده شد. با توجه به اینکه او از سوی مقام معظم رهبری عهده‌دار این پرونده شده است، بعید است در دولت فعلی و وزارت خارجه امیرعبداللهیان از این سمت کنار گذاشته شود؛ مگر اینکه خودش بابت اختلافاتی که با تیم جدید پیدا می‌کند، درخواست کناره‌گیری کند. درست مانند همان اتفاقی که در زمان احمدی‌نژاد برایش رخ داد و به علت اختلافات با رئیس اسبق دولت نتوانست در سمت دبیری شورای‌عالی باقی بماند.
اما سمت دبیری مجمع به نظر به سعید جلیلی نزدیک‌تر خواهد بود. او در مقایسه با لاریجانی پا به رکاب‌تر است و همسویی‌اش با دولت فعلی بر کسی پوشیده نیست. او حتی می‌تواند با حضورش ایده دولت در سایه را این بار رسمی و نظام‌مندتر دنبال کند. به‌ویژه آنکه یکی از وظایف مجمع نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی است. سعید جلیلی خودش گفته که می‌خواهد ایده دولت در سایه‌اش را همچنان ادامه دهد.
گفته بود که اگر در هشت سال گذشته صحبت از دولت سایه کرده‌ایم، دولت سایه یعنی سایه مردم بر سر دولت. او بعد از انتخابات هم سه پیشنهاد به رئیسی داد: ۱. انتشار عمومی اطلاعات مدیران و اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های دولتی. ۲. اجرای طرح سفر. ۳. الکترونیکی‌کردن پرونده‌های سلامت. حالا او می‌تواند دولت در سایه‌اش را با این وظیفه نظارتی در مجمع جمع کند. بعد نظارتی را در کمیسیون‌ها و دبیرخانه افزایش دهد و کمیسیون‌ها را محل تشکیل چهره‌های نزدیک به خود سازد و به شکل رسمی با اهرم فشار بالای سر دولت وارد شود.
اخیرا هم اعلام شده بود که دولت سایه نشست‌هایی به منظور بررسی کارشناسی برنامه‌های وزرای دولت جدید و ارائه راهکارهای مشورتی برگزار می‌کند. دولت در سایه سعید جلیلی آن‌طور که از اخبار برمی‌آید، در حوزه برنامه‌های دولت رئیسی هم ورود داشته است. گفته شده بود که این جلسات با حضور نمایندگان کارگروه‌های تخصصی و کارشناسان حوزه‌های مختلف و به منظور ارائه مشورت برای «تأیید، تصحیح یا تکمیل» برنامه دولت سیزدهم برگزار شده یا می‌شود و جمع‌بندی نتایج آن به مسئولان مربوطه ارائه خواهد شد. به‌عنوان نمونه نشست مشترک کارگروه نفت و گاز دولت سایه با حضور «جواد اوجی» گزینه پیشنهادی وزارت نفت پیش از گرفتن رأی اعتماد از سوی مجلس و جمعی از کارشناسان حوزه انرژی در دفتر سعید جلیلی در شورای‌عالی امنیت ملی برگزار شده بود.
از سوی دیگر حضور سعید جلیلی برای برخی تازه‌نفس‌های تازه‌وارد به مجمع تشخیص مصلحت نظام اتفاق بهتری است تا امثال علی لاریجانی. طبیعتا چهره‌هایی مانند یاسر جبرائیلی به سعید جلیلی نزدیک‌ترند تا علی لاریجانی. اگرچه حضور امثال جبرائیلی هم به واسطه محسن رضایی در مجمع رقم خورد؛ اما در ادامه کار ساز استقلال کوک کردند. حضور جلیلی در مجمع می‌تواند از یک سو به تقویت پایگاه طیف امام صادقی‌ها هم در مجمع منجر شود. پایگاهی برای حضور یک اندیشه خاص. در این صورت روند هاشمی‌زدایی که از بعد از درگذشت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی از مجمع تشخیص مصحلت نظام آغاز شده بود، کامل می‌شود. حضور 26ساله محسن رضایی در سمت دبیری مجمع باعث شده بود جمعی از نیروهای نزدیک یا همفکر به او هم در بخش‌های کارشناسی و کمیسیون‌ها حضور پیدا کنند. این تحول قطعا به تغییراتی گسترده هم در این نیروها و هم در ساختار گفتمانی و راهبردی دبیرخانه مجمع منجر خواهد شد؛ اتفاقی که قطعا برای تازه‌واردان راحت و بدون چالش نخواهد بود.
او بعد از انتخابات گفته بود که در حال تدارک سازوکاری هستیم تا میان جوانان دغدغه‌مند و کارشناس در نقاط مختلف کشور هم‌افزایی مؤثر را در قالب دولت سایه ادامه بدهیم. شاید این سازوکار برای او این بار در مجمع تشخیص مصلحت نظام فراهم آید.