|

به بهانه سفر رئیس‌جمهوری به مسکو

بازی با کارت ایران صلاحیت می‌خواهد

سفیر سابق ایران در فرانسه در یادداشتی نوشت: روابط تهران - مسکو پس از شروع به کار دولت جدید در جمهوری اسلامی ایران دستخوش تحولات درخور توجهی بوده است. اتفاقاتی حول‌وحوش مذاکرات هسته‌‌ای در وین بین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+4 افتاده‌ است.

بازی با کارت ایران صلاحیت می‌خواهد

ابوالقاسم دلفی، سفیر سابق ایران در فرانسه در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: تنش‌های فزاینده در روابط مسکو و واشنگتن بر سر بسیاری از تحولات بین‌المللی و اتفاقات نظامی‌- امنیتی در اطراف مرزهای جغرافیایی روسیه در اوکراین، دریای سیاه و پاسفیک از یک سو و از طرف دیگر اقدامات سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در آماده‌سازی‌های رزمی- نظامی این سازمان، نگرانی‌های بسیاری را در سطح جهانی و به‌خصوص در حوزه اروپا ایجاد کرده است. در این شرایط، سفر آقای رئیسی در آینده نزدیک به مسکو و دیدار با پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در دستور کار مناسبات ایران و روسیه قرار دارد.

روابط تهران - مسکو پس از شروع به کار دولت جدید در جمهوری اسلامی ایران دستخوش تحولات درخور توجهی بوده است. اتفاقاتی حول‌وحوش مذاکرات هسته‌‌ای در وین بین جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+4 افتاده‌ است شامل حضور غیر‌مستقیم ایالات متحده در این مذاکرات و فعال‌شدن چشمگیر و بی‌سابقه نماینده روسیه در این دور از گفت‌وگوها که رأسا اقدام به مذاکرات مستقیم دوجانبه با نماینده ایالات متحده یا نماینده سایر اعضای گروه 1+4 در کسوت رابط بین تیم مذاکره‌کننده ایرانی و سایر حاضران در مذاکرات وین می‌کند. اما اگر از این اتفاقات هم بگذریم، در ماه‌های اخیر، دیپلماسی نگاه به شرق دولت جدید تبلور عینی‌تری به خود گرفته که چنانچه در مسیر طراحی‌شده برای منافع کشور هدایت شود، می‌‌توان به آثار و نتایج قطعی آن ابراز امیدواری کرد.

تشنج موجود در روابط مسکو و واشنگتن، حواشی پرسروصدایی داشته است. در ماه‌های اخیر و با وجود گفت‌وگوهای تلفنی اخیر پوتین - بایدن، این تشنج نه‌تنها سمت و سوی کاهش و برقراری آرامش نسبی در روابط دو کشور را به خود نگرفته، بلکه به زعم بسیاری از محافل غربی یا رسانه‌‌های روسی نزدیک به کاخ کرملین، رنگ و بوی تهدیدات خطرناک با نمایش توسل به زور و مهیاشدن برای نبردی ویران‌کننده در سطح بین‌المللی و اروپا پیدا کرده است.

در چنین شرایطی از تنش و اضطراب در روابط مسکو و واشنگتن، البته کرملین‌نشینان روی اهرم‌ها و ابزارهای سیاسی - نظامی خود حساب باز کرده‌اند و به دلیل ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های سال‌های گذشته ایالات متحده و هم‌پیمانانش در سازمان نظامی آتلانتیک شمالی، ناتو، برای پاسخ‌گویی به الزامات و شرایط فعلی بین‌المللی، زمینه برداشت‌هایی در مسکو مبنی بر وقوع تغییر قوا در صحنه تحولات جهانی به زیان ایالات متحده فراهم شده است. اما به نظر می‌رسد علاوه بر این، مسکو ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را نیز در زمره اهرم‌هایی محاسبه می‌کند که پوتین و روسیه در بهره‌برداری از آن در فضای غبارآلود مناقشات دو ابرقدرت دریغ نخواهند کرد. در ارزیابی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران و محاسبه سود و زیان راهبردهای مدنظر، مناسبات جدید با مسکو به‌عنوان تاکتیکی برای رسیدن به اهداف مشخصی در دوره زمانی مدنظر برگزیده شده است؛ اما این در عین حال نباید «دوستانمان» در مسکو را در آرزوهای پنهان و آمال همیشگی آنها در سلطه و دسترسی به آب‌های گرم، به برداشت‌های ناصحیح از تاکتیک‌های به کار گرفته‌شده جمهوری اسلامی ایران در چارچوب راهبرد نگاه به شرق ترغیب کند. مردم ایران هیچ‌گاه گذشته‌های مبتنی بر حوادث تلخ تاریخی در روابط همسایگی با اتحاد جماهیر شوروی و وارثان آن در روسیه پوتین را فراموش نمی‌کنند، بلکه این انتظار بحق را نیز از نظر دور نمی‌دارند که همسایه شمالی در جبران گذشته نه‌چندان قابل دفاع خود، اقداماتی در شأن و منزلت مردم ایران انجام دهد که حداقل بتواند درباره آنچه در سال‌های اخیر به وقوع پیوسته، با مسئولیت و تعهدپذیری قابل‌ پذیرش‌تری در مقابل رئیس‌ دولت جمهوری اسلامی ایران پاسخ‌گو باشد؛ به‌ویژه اقداماتی که در جریان جنگ تحمیلی صدام علیه جمهوری اسلامی ایران در مسلح‌کردن متجاوز انجام گرفت یا ناروایی‌هایی که به دنبال بازگشت آرامش پس از شرایط بحرانی چندین‌ساله سوریه در نتیجه رشادت و جانفشانی‌های نیروهای ایرانی در آن سرزمین رخ داد یا در داستان پرغصه و پرفرازونشیب مذاکرات هسته‌ای با جامعه بین‌المللی که در آن از رهگذر همراهی‌های روسیه با سایر اعضای گروه 1+5 تحریم‌های ظالمانه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد و کشور از حقوق و دستاوردهای به‌حق موافقت‌نامه هسته‌ای محروم شد.

البته با برشمردن گوشه‌هایی از رفتارها و عملکردهای ناصواب همسایه شمالی در آستانه سفری که در آن قرار است موضوع قرارداد همکاری‌های 20ساله دو کشور هم مطرح شود، نباید به این برداشت رسید که راهی که در گذشته نه‌چندان دور با غرب و به‌خصوص ایالات متحده برای رسیدن به اهداف و تاکتیک‌های تعریف‌شده طی‌ شده، بدون عیب و نقص بوده است. شاهد آن نیز بدعهدی‌ها و بی‌مسئولیتی‌های مجموعه‌‌ای است که در نزدیک به دو دهه گذشته در پرونده مذاکرات هسته‌ای کشور دخیل بودند و نتیجه آن نیز شرایطی شد که امروز علی‌رغم تمامی مسئولیت‌‌پذیری‌های ملی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، پاسخ مقتضی و مناسب نصیب مردم ایران نشده است.

بنابراین ضمن تأکید بر ضرورت توجه به تمامی ابعاد روابط بین‌المللی و خارجی کشور و ظرفیت‌هایی که هریک از این مجموعه‌ها اعم از شرقی یا غربی در صورت هوشیاری و هوشمندی برای امنیت، ثبات و استقلال کشور به همراه دارند، آنچه عمق استراتژیک نظام، منبعث از شعار نه غربی نه شرقی منعکس در قانون اساسی، تعریف و تبیین شده، توجه به مسیری است که در آن منافع ملی و سعادت مردم کشور در بهترین وجه هدف‌گذاری شود. بر اساس این، حرکت‌ها باید به‌گونه‌ای تدوین و تبیین شود که موجبات طمع‌ورزی هیچ‌یک از سردمداران و زورمداران عالم را فراهم نکند. به نحوی که در چارچوب تاکتیک مقطعی نگاه به شرق در مسیر دیپلماسی جدید کشور با هدف دوری از مطامع، زیاده‌خواهی‌ها و سلطه‌طلبی‌های روی دیگر سکه مناسبات خارجی یعنی غرب مشخص شده است، همسایه شمالی در تعامل با این تاکتیک، هوس بازی‌گرفتن از کارت قدرت و جایگاه تعریف‌شده جمهوری اسلامی ایران در صحنه مناسبات بین‌المللی و به‌خصوص منطقه خاورمیانه در خلأ ناشی از خروج ایالات متحده را به خود راه ندهد و گمان نبرد که انتخاب مسیر جدید جمهوری اسلامی ایران از سر ناچاری و فقدان سایر مسیرهای ممکنه برای کشور بوده است.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها