بلوط محافظهکار و گل رز قرمز کارگر
محمود ملکی
گاهی لوگوها یا نشانهای سیاسی از طبیعت ریشه میگیرند؛ این نشانها هم خود هویت دارند و هم به فعالیتها هویت میدهند؛ شاید مقدمه الگوبرداری از طبیعت برای طراحی نشانهای سیاسی این باشد که هر ملتی به چه میزان به طبیعت هویت میدهد و بین ملت و نشانهای موجود در طبیعت هویتهای مشترک ایجاد میکند. بریتانیا از جمله کشورهایی است که نشان یا سمبلسازی در آن کشور اهمیت فراوانی دارد و تقریبا نمیتوان فعالیت گروهی را در این کشور مشاهده کرد که برای گروه یا فعالیت خود نشانه یا سمبلی نساخته باشد؛ حال این نشان را یا در دل تاریخ میجویند یا از طبیعت آن را وام میگیرند و در این میان احزاب سیاسی در بریتانیا، در این سمبلسازی طبیعت برای هویتبخشی به خود و هویتشان پیشقدم هستند؛ حزب کارگر و حزب محافظهکار دو حزب اصلی در بریتانیا، از یک درخت و یک گل بهعنوان سمبل خود استفاده میکنند؛ درخت و گلی که برای نحوه انتخاب آن باید به تاریخ این کشور مراجعه کرد.
حزب محافظهکار که هماکنون در انگلستان دولت را در دست دارد، از یک درخت بلوط در لوگوی خود بهره میبرد؛ این حزب که بهویژه در داخل بریتانیا حزب توری هم نامیده میشود، نام خود را در اوایل قرن هجدهم و از انقلاب آمریکا گرفته است؛ در انقلاب آمریکا توری یا وفاداران به افراد و گروههایی گفته میشد که به پادشاه بریتانیا وفادار بودند و در بریتانیا هم خواهان اقتدار پادشاه بر پارلمان بودند. سمبل حزب محافظهکار یک درخت است؛ درخت بلوط که «درخت ملی بریتانیا» است؛ درختی که برای این حزب و طرفداران آن، نشان استقامت، نوشوندگی و رشد دائمی است؛ از سال 2006 تا چهار سال پس از آن، این بلوط محافظهکار به رنگ سبز بود، اما بهتدریج در این سالها تغییر رنگ داد و رفتهرفته به رنگ آبی درآمد که رنگ اصلی حزب محافظهکار است. رنگی که نشانه اطمینان، موفقیت و اعتمادبهنفس برای این حزب و طرفداران آن است. حزب کارگر از آن سو از گل سرخ بهعنوان سمبل استفاده میکند؛ شاید نیاز به گفتن نباشد گل رز، «گل ملی انگلستان» است. رنگ سرخ گل رز حزب کارگر از یک سو نشاندهنده ریشههای چپگرایانه و رویکردهای سوسیالیستی این حزب است و از زاویه دیگر به حادثهای تاریخی در سال 1797 اشاره میکند که در آن زمان ملوانان بریتانیایی برای یادبود کشتهشدگان بریتانيایی، همه پرچمهای سرخ را به یاد خون شهیدان بر فراز کشتیها برافراشتند! البته وجه سیاسی گل رز در انگلستان تاریخچهای طولانیتر از حزب کارگر دارد. نقش گل رز در سپهر سیاست در بریتانیا به قرن پانزدهم میلادی برمیگردد؛ زمانی که در جریان جنگ داخلی، گل رز سفید و قرمز نماد دو گروه اصلی بود که برای کسب قدرت درگیر جنگ بودند. با وجود این امروز برخی از طرفداران حزب کارگر معتقدند باید خون جدیدی در سمبل حزب دمیده شود؛ آنان میگویند در اوایل دهه 80 میلادی گل رز نماد خوشبینی به آیندهای بود که در حال ساخت آن بودیم و در دوران «تونی بلر و گوردون براون» این گل رز نماینده اقبال سریع به جهانیشدن و ورود به قرن جدید بود، اما امروز حزب کارگر نه داستان جدیدی برای مردم بریتانیا دارد و نه چشماندازی جدید به آنان ارائه میدهد و نه حتی برند و سمبلی تازه در اختیار آنان قرار میدهد، آنان مدعیاند لازم است سمبل گل سرخ و داستانی که قرار است با این سمبل برای مردم روایت شود، بهسرعت تغییر کند. پرندهای که بدن و پرهای او شبیه موز طراحی شده، سمبل یکی دیگر از احزاب سیاسی در بریتانیاست: حزب لیبرالدموکرات؛ پرنده نماد آزادی و لیبرالیسم است و این حزب از طبیعت، پرنده را برای طراحی لوگوی حزب استفاده میکند. لیبرالدموکراتها در سپهر سیاسی در بریتانیا به دنبال ایجاد توازنی در برابری و آزادی هستند. احتمالا قابلپیشبینی است که حزب دیگری که در بریتانیا از نشانههای موجود در طبیعت برای نشانش استفاده کند، حزب سبز است، حزبی که مشخصا از حامیان محیط زیست است و نشان خود را هم از همین محیط برداشته است؛ در بطن لوگوی حزب سبز بریتانیا کره زمین قرار دارد که اطراف کره زمین را گلهای آفتابگردان گرفتهاند؛ زمینه و حواشی این حزب طرفدار محیط زیست هم رنگ سبز است؛ رنگی که برای مخاطبان الهامآور زندگی و مشوق یک دنیای متحد همراه با سلامت برای همه افراد دنیاست. حزب سبز در زمانهای دورتر حزب اکولوژی نامیده میشد و گویا همه از این حزب انتظار این را دارند که به جز رنگ سبز رنگی را انتخاب نکند؛ رنگی که مردم از آن تازگی، دوام و ماندگاری و سلامت را طلب میکنند. وقتی مردم به طبیعت هویت میدهند، طبیعت برای اینکه نشان و سمبل اراده ملی باشد، گزینه در دسترسی است.