|

انقلاب سبز هیدروژن در انگلستان

عبدالله مصطفایی. عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه نیرو

چند وقتی هست که در خبرها می‌شنویم مسئولان انگلستان اعلام کرده‌اند که قصد دارند ظرف یک دهه به فروش خودروهای جدید گازی و دیزلی پایان دهند؛ یعنی خودروهای الکتریکی را ترویج دهند و ضمنا سیستم‌های گرمایش منازل را نیز متحول کنند. در بسیاری از منابع از این موضوع به‌عنوان یک انقلاب هیدروژنی نیز تعبیر می‌شود؛ یعنی در این برنامه‌ها قرار است از هیدروژن برای گرمایش استفاده شود و این هیدروژن نیز از الکترولیز آب به‌ دست خواهد آمد. درست فکر کرده‌اید که برای تولید این هیدروژن به برق زیادی احتیاج است و هزینه‌ها افزایش خواهد یافت. اما قرار است آن‌قدر برق از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید شود که هزینه‌ها بهینه شوند؛ یعنی مثلا در اروپا توربین‌های بادی بزرگ در داخل سرزمین، ساحل و فراساحل نصب شوند که علاوه بر آنکه برق کشورهای مختلف را تأمین کنند، برای تولید هیدروژن نیز به‌کار گرفته شوند. به گزارش «انرژی امروز»، مؤسسه وود مکنزی در گزارشی که اخیرا درباره جایگاه سوخت پاک هیدروژن در دنیا منتشر کرده، می‌گوید سال 2020 نقطه عطفی در ظهور بازارهای هیدروژن کم‌کربن است. در انیمیشن گالیور یا سرزمین لی‌لی‌پوت، آقایی به نام «گلامپ» بود که همیشه می‌گفت «من می‌دانم که اینها بالاخره شکست خواهند خورد» و البته در همه دنیا افراد زیادی هستند که مانند «گلامپ» فکر می‌کنند. اما گویا روند امور سمت‌و‌سوی دیگری دارد؛ یعنی نشریه گاردین در تاریخ 30 نوامبر 2020 اعلام کرد که 300 خانه در اسکاتلند برای اولین‌بار در جهان به سیستم گرمایش و پخت‌وپز با هیدروژن سبز رایگان مجهز می‌شوند و اگر فاز اول کار به‌خوبی پیش برود هزار منزل دیگر نیز به این برنامه خواهند پیوست. سازمان Ofgem حدود 18 میلیون پوند و دولت اسکاتلند حدود هفت میلیون پوند به این برنامه اختصاص داده‌اند تا انگلستان را در رسیدن به اهداف برنامه کم‌کربن مساعدت کنند. در این زمینه آقای «آنتونی گرین» که مدیر پروژه شبکه ملی هیدروژن است، گفته که اگر واقعا می‌خواهیم به کربن صفر در آینده برسیم، نیاز داریم از گزینه‌های سبز مانند هیدروژن به‌جای متان استفاده کنیم. ضمنا در خبرها آمده بود که دولت انگلیس یک برنامه ۱۵‌میلیارد‌دلاری برای استفاده از چهار گیگاوات انرژی بادی فراساحلی برای تولید هیدروژن تجدیدپذیر در اوایل دهه ۲۰۳۰ ارائه داده است. یک پروژه دیگر نیروگاه بادی ۳۵۳‌مگاواتی است که در ۳۰‌کیلومتری ساحل سافولک واقع شده و حدود ۱٫۵ میلیارد پوند سرمایه‌گذاری شده است. پیش‌بینی می‌شود این پروژه برای تأمین نیاز بیش از ۳۸۰ هزار خانوار متوسط در انگلیس، برق کافی تولید کند. سایت zmescience.com در گزارشی به تاریخ اول دسامبر 2020 اعلام کرده که هرچند انگلستان بزرگ‌ترین تولیدکننده برق بادی فراساحل است، ولی در نظر دارد که بزرگ‌ترین نیروگاه بادی فراساحل را در منطقه Dogger Bank برپا دارد که این کار توسط شرکت انگلیسی SSE و شرکت نروژی Equinor که در زمینه انرژی فعال است، با هزینه هشت میلیارد دلار در سه فاز B، A و C انجام خواهد شد. هر فاز ظرفیت تولید 1.2 گیگاوات را خواهد داشت. دو فاز آغازین این پروژه توسط 29 بانک و سه آژانس اعتباری تأمین مالی شده است و در سال 2021 شروع می‌شود و در آنها از توربین‌های 13‌مگاواتی هالیاد ایکس شرکت جنرال‌الکتریک استفاده خواهد شد که بزرگ‌ترین توربین‌های حال حاضر جهان به‌شمار می‌روند و در عظمت این توربین‌ها همان بس که گفته می‌شود که هر دور چرخش این پره‌ها برق یک خانه انگلیسی را برای دو روز تأمین می‌کند. قرار است پس از پایان تمام فازهای این پروژه، سالانه برق شش میلیون خانه در انگلستان تأمین شود که معادل پنج درصد برق مورد نیاز این کشور است. طرفداران آقای «گلامپ» یا همان منفی‌بافان جهان معتقدند که انگلستان این کارها را به دو دلیل انجام می‌دهد؛ اول آنکه قرار است در آینده نزدیک اجلاس تغییر اقلیم در این کشور برگزار شود و می‌خواهد سایر کشورها را برای کاهش گازهای گلخانه‌ای تحت فشار قرار دهد و در‌ثانی کشورش را همراستا با رئیس‌جمهور جدید آمریکا آقای «بایدن» نشان دهد که به امور زیست‌محیطی علاقه‌مند است، وگرنه این دولت اصراری برای این کارها ندارد. در مقابل افراد خوش‌بین معتقدند که انگلستان راه دیگری ندارد؛ چون کشورهای بزرگ و کوچک اروپایی میلیاردها یورو در این راستا سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این کشور نیز ناگزیر به ورود به یک چنین برنامه‌هایی است و آینده این برنامه‌ها روشن خواهد بود.

جهان هیدروژنی طبق تعریف هیدروژن سبز از الکترولیز آب با برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر به دست می‌آید. در این فرایند هیدروژن و اکسیژن آب از هم جدا شده و هیدروژن سبز تولید می‌شود. این نوع سوخت هنگام احتراق هیچ نوع انتشاراتی ندارد و برای ذخیره‌سازی آن می‌توان به‌راحتی آن را تبدیل به آمونیاک کرده و ذخیره‌سازی کرد. در خبرها آمده بود که طبق گزارش مؤسسه وود مکنزی، 10 کشور در حال انجام اقدام‌های اساسی در توسعه این انرژی هستند که می‌تواند منبع اصلی انرژی آینده بدون کربن در جهان باشد. این کشورها عبارت‌اند از آلمان، استرالیا، کره‌جنوبی، کانادا، چین، فرانسه، نروژ، ژاپن، انگلستان و آمریکا. به‌علاوه یکی از شرکت‌های فعال در زمینه هیدروژن تجدیدپذیر، شرکت Air Liquide است که در موضوع تأمین گازهای صنعتی و خدمات مرتبط فعالیت می‌کند. این شرکت بخشی از فعالیت‌های خود را بر توسعه انرژی هیدروژن متمرکز کرده است و می‌توان حضور آن را در بسیاری از پروژه‌های مشابه در جهان دید. در خبرهای مربوط به این شرکت از راه‌اندازی نخستین ایستگاه پمپ هیدروژن از سوی این شرکت در استان ژجیانگ چین سخن به میان آمده است. در جایی دیگر این شرکت اعلام کرده است که ۱۵۰ میلیون دلار در تولید و عرضه هیدروژن مایع در بازارهای غرب آمریکا سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این سرمایه‌گذاری شامل تولید روزانه ۳۰ تن هیدروژن مایع و ساخت ۲۰۰ ایستگاه پمپ هیدروژن تا سال ۲۰۲۵ در ایالت کالیفرنیای آمریکاست. اتحادیه اروپا یکی از اهداف کمیسیون اروپا رسیدن به تولید یک میلیون مترمکعب هیدروژن سبز تا سال 2024 است و در ادامه یعنی بین سال‌های 2025 تا 2030 قرار است این مقدار 10 برابر شود. در خبری که در تاریخ 16 نوامبر 2020 در نشریه گاردین منتشر شده، بر‌اساس طرحی که از سوی کمیسیون اروپا تنظیم شده است، در بلندمدت ظرفیت مزارع بادی دریایی اتحادیه اروپا در دریای شمال، بالتیک، اقیانوس اطلس، مدیترانه و دریای سیاه تا سال 2050 حدودا 25 برابر افزایش می‌یابد. برای این هدف به 789 میلیارد پوند سرمایه‌گذاری نیاز است و این هدف قادر است 62 هزار فرصت شغلی را در تولید برق فراساحل ایجاد کند. کل ظرفیت انرژی تولیدی در دریاهای اروپایی 23 گیگاوات است که 12 گیگاوات آن از پنج‌هزارو 47 توربین باد متصل به شبکه در 12 کشور این اتحادیه به ‌دست می‌آید. در استراتژی کمیسیون اروپایی لحاظ شده است که 27 عضو این اتحادیه تا سال 2030، 60 گیگاوات و تا 2050 بالغ بر 300 گیگاوات برق تولید کنند. قسمت اعظم پروژه‌های هیدروژن اروپا وابسته به تولید این برق‌های تجدیدپذیر است. آنها برای رسیدن به این اهداف تلاش‌های دولتمردان، رهبران صنعتی، بانک‌های سرمایه‌گذاری و مؤسسات پژوهشی را هم‌راستا کرده‌اند و نام شرکت‌های بزرگی مانند شل، Dow، BASF و Air Liquide در‌این‌بین قرار دارد. به‌تازگی اعلام شد که شرکت‌های اسپانیایی در نظر دارند بزرگ‌ترین پروژه تولید هیدروژن سبز برای کاربردهای صنعتی را راه‌اندازی کنند. دولت انگلستان که قبلا یکی از اعضای اتحادیه بود، حتی با خروج از آن نیز سعی ندارد از اهداف زیست‌محیطی جدید دور شود و سعی دارد با تشویق استفاده از خودروهای برقی و هیدروژن سبز از مصرف زغال‌سنگ و گاز طبیعی فاصله بگیرد و این در حالی است که هنوز در بسیاری از جوامع به گاز طبیعی به‌عنوان یک سوخت پاک نگریسته می‌شود. باید توجه داشت که در بریتانیا، قطارها، کامیون‌ها و اتوبوس‌های دوطبقه هیدروژنی نیز در حال رونق‌گرفتن است. شرکت‌های بزرگ نفتی کجا هستند؟ همان‌طور که بیان شد، کمسیون اروپا، آلمان، هلند، نروژ، پرتغال و اسپانیا استراتژی‌های خود برای تولید تجاری هیدروژن را اعلام کرده‌اند. در نقاط دیگر زمین هم بریتیش پترولیوم، رویال داچ شل و رپسول برنامه‌هایی برای توسعه تولید هیدروژن کم‌کربن دارند تا به اهداف اقلیمی انتشارات صفر برسند. از سویی دیگر جهان شاهد راه‌اندازی 1.3 گیگاوات تولید هیدروژن سبز در نقاط مختلف خواهد بود. با‌این‌حال هزینه‌های بالای تولید هیدروژن سبز همواره به‌عنوان مانعی بر سر راه این پروژه‌ها بوده است. آیا این هزینه‌ها می‌توانند به‌سرعت کاهش یابند؟ مؤسسه وودمکنزی خوش‌بینانه به این موضوع نگاه کرده است و البته چه چیزی باعث خواهد شد این هزینه‌ها کاهش یابند؟ وودمکنزی می‌گوید هزینه‌های تولید هیدروژن سبز، آبی، خاکستری و قهوه‌ای از 2020 تا 2040 کاهش خواهد یافت. بر‌اساس‌این هزینه تولید هیدروژن سبز تا سال 2040 تا 64 درصد کاهش می‌یابد. در یک دهه گذشته تقاضای جهانی برای هیدروژن فقط 28 درصد افزایش یافت و در سال 2020 به بالاترین حد خود یعنی 111.7 میلیون تن متریک یا Mtoe 320 رسید. 10 کشور بزرگ دنیا 70 درصد از تقاضای جهانی هیدروژن را از آنِ خود کرده‌اند. چین و ایالات متحده هر‌کدام به ترتیب با 21 و 19 درصد تقاضا در صدر این فهرست قرار دارند. در بخش دیگری از گزارش آمده است که بخش پالایشی و آمونیاک‌سازی دوسوم از کل تقاضای هیدروژن را مصرف می‌کند؛ اما با وجود تأکیدهای بسیاری که شده است، بخش حمل‌ونقل سهمی بسیار ناچیز در مصرف هیدروژن دارد. درحالی‌که چند کشور عمده بخش اعظم تقاضای جهانی هیدروژن را از آنِ خود کرده‌اند، 85 کشور به هیدروژن نیاز مبرم دارند. البته 61 کشور فقط به اندازه یک درصد تقاضای جهانی به این سوخت نیاز دارند. در دنیا هیدروژن منحصرا از هیدروکربن‌ها تولید می‌شود. هیدروژن خاکستری، قهوه‌ای و سیاه مجموعا 99.6 درصد از تولید جهانی را از آنِ خود کرده‌اند؛ بنابراین تولید هیدروژن سبز حالا به یک ضرورت تبدیل شده است. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که هزینه‌های تولید هیدروژن سبز در بازارهایی مانند آلمان تا سال 2030 برابر با هزینه‌های تولید هیدروژن بر پایه سوخت‌های فسیلی خواهد بود و از سویی دیگر غول‌های نفتی رویال داچ شل، بریتیش پترولیوم، Ørsted و RWE بزرگ‌ترین تولیدکنندگان هیدروژن سبز دنیا هستند؛ بنابراین بعید نیست که به گفته وودمکنزی بتوان دهه 2020 را «دهه هیدروژن» نام‌گذاری کرد. به نظر می‌رسد که شرکت‌های بزرگ نفتی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که در آینده دنیا به سوی این انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد رفت و از‌این‌رو در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری‌های خوبی انجام داده‌اند. به‌عنوان مثال به نقل از سایت خبربان بیان شده است که شرکت بریتیش پترولیوم با همکاری گروه انرژی‌های تجدیدپذیر دانمارکی ارستد Ørsted هیدروژن تجدیدپذیر در آلمان تولید خواهد کرد. این پروژه غول نفتی بریتیش پترولیوم را در رسیدن به اهداف خود در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و تبدیل‌شدن به یک شرکت انرژی سبز یاری خواهد کرد. این دو شرکت قرار است یک الکترولیز 50 مگاواتی و تأسیسات جانبی آن را در پالایشگاهی در شمال غرب آلمان راه‌اندازی کنند. ضمنا برق این تأسیسات از انرژی تجدیدپذیر مزرعه بادی فراساحلی Ørsted تأمین خواهد شد. انتظار می‌رود این پروژه در سال 2024 به بهره‌برداری برسد. وضعیت چند کشور صادرکننده سوخت فسیلی کشورهای صادرکننده سوخت فسیلی را می‌توان به کشورهای صادرکننده زغال‌سنگ و صادرکننده نفت تقسیم کرد. - استرالیا به‌عنوان صادرکننده زغال‌سنگ تمرکز خود را از تولید سوخت‌های فسیلی به سمت ساخت بزرگ‌ترین مزرعه بادی و خورشیدی دنیا تغییر داده است؛ یعنی با اینکه تولید سوخت‌های فسیلی سال گذشته برای این کشور 73 میلیارد دلار درآمد صادراتی به همراه داشته است؛ ولی این کشور رویکرد متفاوتی را در پیش گرفته است. دولت محافظه‌کار استرالیا نگرانی‌های خود درباره تأثیرات مخرب تغییرات اقلیم را بیان کرده و خواستار گذار از انرژی‌های فسیلی به سمت انرژی‌های سبز است. به گزارش «انرژی امروز» از فایننشال‌تایمز، «کانبرا» می‌گوید به دنبال ساخت بزرگ‌ترین مزرعه بادی و خورشیدی دنیا در منطقه پیلبارا در استرالیای غربی است. این پروژه 36 میلیارد دلار ارزش دارد و یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیاست. به نقل از سایت خبربان آن‌طور که استرالیا اعلام کرده است، این پروژه عظیم بزرگ‌ترین نیروگاه برق دنیا خواهد بود و هیدروژن سبز تولیدی آن از دورافتاده‌ترین بیابان‌های استرالیا به آسیا صادر خواهد شد. شرکت‌های همکار در این پروژه وستاس، اینترکانتیننتال انرژی، ماکواری گروپ و CWP هستند و استرالیا را تبدیل به هاب انرژی‌های تجدیدپذیر آسیا می‌کند. پروژه جدید تجدیدپذیر استرالیا در زمینی به مساحت شش‌هزارو500 کیلومترمربع در منطقه‌ای ساخته خواهد شد که به‌طور معمول منطقه‌ای است که به‌عنوان منبع گاز طبیعی شناخته شده است. البته همیشه کارها به‌سادگی انجام نخواهد شد، چون اخیرا کنسرسیوم انرژی در استرالیا تأیید نظارتی زیست‌محیطی را برای این طرح یعنی لوله‌کشی هیدروژن از مکانی نزدیک پیلبارا در غرب استرالیا به سنگاپور دریافت کرد. این طرح شامل ۱۶۰۰ توربین بادی بزرگ و ۳۰ مایل‌مربع پنل‌های خورشیدی برای به‌کار‌انداختن یک کارخانه الکترولیز ۲۳ گیگاواتی تولید هیدروژن سبز بود. اما به گزارشABC News، این مرکز که قطب انرژی‌های تجدیدپذیر آسیا نام گرفته بود، پس از درک دشواری‌های مایع‌سازی هیدروژن و حمل‌و‌نقل آن در چنین مسافت‌های طولانی، رویه خود را تغییر داد. این مرکز اکنون قصد دارد آمونیاک را که گاز پایدارتری است، صادر کند. همان‌گونه که بیان شد، هیدروژن سبز از الکترولیز آب با برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر به دست می‌آید، در این فرایند هیدروژن و اکسیژن آب از هم جدا شده و هیدروژن سبز تولید می‌شود. این نوع سوخت به هنگام احتراق هیچ نوع انتشاراتی ندارد و برای ذخیره‌سازی آن می‌توان به‌راحتی آن را تبدیل به آمونیاک کرده و ذخیره‌سازی کرد. - عربستان سعودی را نیز باید یکی از کشورهایی دانست که به جرگه تولیدکنندگان هیدروژن سبز وارد شده است. در حاشیه بیابان و در کنار دریای سرخ قرار است شهری برای آینده به‌ نام نئوم ساخته شود که یک‌میلیون نفر جمعیت خواهد داشت و برای ساخت آن 500 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد شد و این شهر شاهد تاکسی‌های پرنده و ربات‌های خانگی است. اخیرا سیاست‌مداران این کشور نشست‌های خود با مسئولین دیگر کشورها را در این شهر برگزار می‌کنند تا قدرت خود را به رخ دیگران بکشند. تابستان امسال، شرکت آمریکایی Air Products & Chemicals، اعلام کرد به‌عنوان بخشی از پروژه نئوم در چهار سال گذشته در حال ساخت کارخانه هیدروژن سبز در عربستان بوده است. انرژی مورد نیاز این کارخانه از چهار گیگاوات برق حاصل از پروژه‌های بادی و خورشیدی تأمین می‌شود که در بیابان پراکنده‌اند. ادعا می‌شود پروژه‌ مذکور بزرگ‌ترین طرح هیدروژن سبز در جهان است و عربستان قصد دارد تعداد بیشتری از این نیروگاه‌ها بسازد. کارشناسان معتقدند که عربستان در روز به‌طور‌کامل انرژی خورشیدی و در شب انرژی باد را در خدمت خود دارد و می‌تواند از این موضوع کمال بهره را ببرد. از نظر بدبینان، ایمنی و اساسا عملی‌بودن این پروژه‌ها زیر سؤال است، اما از نظر طرفداران، چشم‌انداز هیدروژن سبز به ‌قدری وسوسه‌انگیز است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. اگر با انرژی تجدیدپذیر تولید شود، عاری از ‌دی‌اکسید کربن است. علاوه‌بر‌این، استفاده از انرژی تجدیدپذیر برای ایجاد سوخت می‌تواند به حل مشکل تناوبی‌بودن انرژی‌های بادی و خورشیدی کمک کند. وقتی تقاضا برای انرژی تجدیدپذیر کم باشد، می‌توان از برق اضافه برای تأمین انرژی الکترولیز مورد نیاز برای جدا‌کردن مولکول‌های هیدروژن و اکسیژن استفاده کرد. سپس می‌توان هیدروژن حاصل را ذخیره کرد یا با خط لوله به مناطق دیگر فرستاد. - بحرین اعلام کرده است که قراردادی را با شرکت Air Products برای توسعه هیدروژن در این کشور با امضا رسانده است. گویا این کشور نیز در این خصوص دنباله‌رو عربستان سعودی است و سعی دارد ‌مانند آنها رفتار کند. حالا باید منتظر بود و آینده را در خصوص این کشور رصد کرد. دغدغه سازمان اوپک اخیرا در مهرماه امسال سومین کارگاه تغییر اقلیم اوپک با عنوان «بررسی تأثیر اقدامات جبرانی تغییر اقلیم» برگزار شده است و پس از بحث‌های مختلف دبیرکل اوپک اشاره داشته است که اوپک همواره به اهداف کنوانسیون تغییر اقلیم و موافقتنامه پاریس متعهد بوده است. ضمنا ایشان افزوده‌اند: واقعیتی که امروز ما با آن روبه‌رو هستیم این است که «انتقال انرژی پاک» و «رشد سبز» به احتمال زیاد با سرعت بیشتری اتفاق خواهد افتاد و این بدین معناست که ما نیز باید برنامه‌های عملیاتی و تحلیلی خود را دوبرابر کنیم و حتی احتیاط بیشتری نیز داشته باشیم. اینها همه گویای آن است که این‌گونه بحث‌ها بیش از حد به کشورهای عضو اوپک نزدیک شده است و اساسا منافع این کشورها خط قرمز کشورهای پیشرفته نیست. پس هر کشور باید براساس منافع خود برنامه‌ای را تحت عنوان نقشه‌راه مواجهه با موضوع تغییر اقلیم و گرمایش جهانی تهیه کند و در آن سناریوهای مختلفی نیز برای کاهش مصرف جهانی مواد نفتی در نظر گرفته شود تا امکان غافلگیری به حداقل برسد؛ چون از یک‌سو درآمد این کشورها کاهش خواهد یافت و از سوی دیگر برای اجرای پروژه‌های سبز نیازمند سرمایه‌گذاری خواهند بود. یك جوالدوز به خودمان هرچند همه از شنیدن سرمایه‌گذاری‌های عظیم بر روی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مشعوف می‌شویم، ولی باید توجه داشت كه این سرمایه‌گذاری‌ها در آینده‌ای نه‌چندان دور باعث خواهد شد كه تعداد مشتریان و نیز قیمت نفت و گاز شدیدا كاهش یابد و از این‌رو باید یك نقشه‌راه پنج تا 10 ساله فراهم دید تا با یك تقسیم كار ملی قبل از اینكه قیمت نفت به عددهای نازل برسد، بیشترین سرمایه‌ها برای كشور مهیا شود و از سوی دیگر منابع و صنایعی كه باید جایگزین صنعت نفت شوند، مشخص شده و نیز از دیگر سوی وابستگی بودجه و كشور به نفت طی این دوره به نزدیك صفر برسد. ضمنا باید با یك كار فرهنگی و اطلاع‌رسانی مردم را آگاه کرد تا از قبل با تبعات این موضوع آشنا شوند و با برنامه‌های این نقشه‌راه همسوتر شوند. در این راستا شاید نیاز باشد تا با یك برنامه توفان فكری از فرهیختگان خواست تا تمامی پیشنهادات خود را برای یك چنین شرایطی به سمع متصدیان امور برسانند تا ابعاد موضوع از تمامی جهات مورد مداقه قرار گیرد. نباید فراموش كنیم كه حضرت نوح كشتی خود را سال‌ها قبل از توفان ساخته بود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها