ICT تسهیلگر مدیریت بحران آلودگی هوا
بیتا کریمی*:هرچه زمان میگذرد، مرزهای بین دنیای فیزیکی و دیجیتالی ظریفتر شده و نحوه تعامل ما با اکوسیستمهای مختلف تغییر میکند. موضوعات دیجیتالی و زیستمحیطی از مباحث مهم این روزها در سراسر جهان هستند؛ مواردی مانند «ایجاد یک سیستم واحد مشاهدات هواشناسی در دریا و اشتراک دادهها درباره اقیانوسها»، «پیشبینیهای مربوط به گرمشدن کره زمین» و «وضعیت انتشار گازهای گلخانهای» دغدغههای جهانی محسوب میشوند. برای پرداختن به سؤالات دیجیتالی و زیستمحیطی و نحوه پاسخدهی به آنها، باید پایداری محیط زیست را به آن پیوند داد و تدابیری برای اطمینان از اینکه فناوریهای دیجیتال، مانند هوش مصنوعی، 5G، رایانش ابری و اینترنت اشیا میتوانند حرکت در این مسیر را تسریع کرده و تأثیر سیاستها را به حداکثر برسانند، اتخاذ کرد. اما یکی از مهمترین چالشهای زیستمحیطی که هرساله منجر به میلیونها مرگ در سراسر جهان میشود، آلودگی هواست. سازمان بهداشت جهانی اظهار کرده که آلودگی هوا بزرگترین خطر بهداشت محیط است که با آن روبهرو هستیم و به معنای واقعی کلمه در همه جا وجود دارد و متأسفانه زندگی در شهرهای آلوده میتواند امید به زندگی شخص را حداقل 9 سال کاهش دهد. از موانع تأثیرگذار بر سر راه مبارزه بشر با آلودگی هوا، اندازهگیرینکردن دقیق کیفیت و میزان آلودگی هوا است. با وجود آمار و واقعیتهای هشداردهنده، اقدامات کمی برای مقابله با آلودگی و حل این بحران انجام شده است. بهسختی میتوان اطلاعات مطمئن برای درک و اندازهگیری کیفیت هوای اطراف افراد عادی داشت. با اینکه تاکنون از روشهای مختلفی برای نظارت بر کیفیت هوا استفاده شده؛ اما هیچیک از آنها نتوانستهاند از دقت و ریزبینی مقبولی برخوردار شوند. اینجا گذرگاهی است که فناوریهای دیجیتالی، بهویژه اینترنت اشیا وارد میشود. میتوان با کمک ماهوارهها و حسگرهای دیجیتالی، از علم داده برای ساخت مدلهای دقیق، از آنچه مردم تنفس میکنند، استفاده کرد. در ادامه به فرازهایی از نحوه همراهی فناوریهای دیجیتال، در کاهش آلودگی هوا پرداخته میشود: • تحلیل دادههای مربوط به بهداشت عمومی: اکثر دولتها در سراسر جهان از بهداشت عمومی حمایت و برای آن هزینه میکنند. میتوان از این امکان استفاده کرد و با رصد دادههای سلامت افراد در کنار دادههای کیفیت هوا، منابع و نقاط آلوده هوا را با دقت مشخص كرد و با اقدام سریع سلامتی ساکنان را بهبود بخشید. درحالحاضر هزینههای هنگفتی صرف مبارزه با بیماریهای تنفسی میشود که میتوان با کمک فناوریهای نوین دیجیتالی آن را با استفاده از دادههای کیفیت هوا، فاکتورهای سلامتی افراد، تشخیص علت از طریق جغرافیا و سپس تخصیص بهتر منابع کاهش داد و برای کاهش آلودگی و تأثیرات آن، سیاستی اتخاذ کرد که همگی منجر به سلامت عمومی بهتر شوند. • تحلیل دادههای ناشی از اعمال سیاستها: آیا دادههای حاصل از سیاستهایی که برای کاهش آلودگی هوا اتخاذ شده، بررسی، تحلیل و رسانهای میشوند یا فقط حرکت یکطرفهای است که منجر به کاهش ترافیک میشود؟ ایجاد یک پایگاه قوی و وسیع از دادههای دقیق با کمک زیرساختهای ارتباطی و فناوریهای اطلاعاتی موجود در درک کارایی و اثربخشی اینگونه تصمیمات سیاستی بسیار کمک خواهد کرد. • دسترسی آزاد به دادهها برای تصمیمگیری شهروندان: دستیابی به دادههای مرتبط با آلودگی هوا میتواند زندگی را تغییر دهد و سلامت و بهرهوری فردی را بهشدت افزایش دهد. استفاده از فناوریهای دیجیتالی در همه مراحل از جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادهها گرفته تا ارائه اطلاعات پردازششده از طریق برنامههای کاربردی ارتباطی، مانند برنامههای تلفن همراه به شهروندان قدمی بزرگ در حفظ سلامت فردی و جامعه است. با استفاده از دادههای پردازششده كیفیت هوا، پیشبینی اتفاقات و برنامهریزی درباره آنها برای مردم آسانتر میشود. فرودگاهها و شرکتهای هواپیمایی میتوانند با دسترسی به بانکهای اطلاعاتی وسیع و امن از این دادهها برای برنامهریزی مجدد پروازها و جلوگیری از تأخیرهای فوری استفاده کنند. داروخانهها و شیمیدانها میتوانند با تهیه برخی از داروها، زنجیره تأمین خود را بهبود ببخشند و همیشه از منحنی تقاضا جلوتر باشند.بیشک استفاده از دادههای عینی برای اتخاذ تصمیمات درست سیاستی، خرید تجهیزات مناسب برای مقابله با هوای آلوده، برنامهریزی صحیح برای حفظ و ارتقای بهداشت و سلامتی و افزایش آگاهی شهروندان، با حرکت به سوی تحول دیجیتال و ایجاد جامعه دادهمحور مبتنی بر دستگاههای هوشمند و فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی نوین میسر است. فراموش نکنیم که آلودگی هوا و بهبود کیفیت هوا برای دولتها، نهادهای نظارتی، مدیران و شهروندان به طور همزمان یک چالش است و استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری بخش دولتی و خصوصی در این مسیر با توسعه زیرساختهای ارتباطی و فناوریهای اطلاعاتی نوین و همکاری شهروندان در کنار ارتقای فرهنگ استفاده از این فناوریهای دیجیتال، راهکاری مناسب برای این معضل در میانمدت خواهد بود. *کارشناس ارشد اقتصاد ارتباطات