تخریب بیش از ۳۰۰۰ واحد مسکونی در زلزله ۵/۶ ریشتری مرکز شهرستان دنا
برف روی آوار زلزله‌زدگان
شهرزاد همتی: ساعت ۲۲:5 چهارشنبه‌شب هفته گذشته، شهر سی‌سخت در کهگیلویهوبویراحمد، با زلزله 5.6ریشتری لرزید. زلزله‌ای که هرچند تلفات جانی نداشت و بیشتر زخمی‌ها و آسیب‌دیدگانش، آسیب جزئی دیدند، اما بیش از 80 درصد خانه‌های شهر تخریب شد. هرچند به گفته فرماندار دنا، این 80 درصد منازل تخریب‌شده جزء خانه‌های فرسوده بودند، اما اهالی شهر و شاهدان عینی ماجرا خبر از تخریب خانه‌های نوساز نیز می‌دهند. خانه‌هایی که تاب مقاومت زلزله کمتر از شش ریشتر را نداشته‌اند. خانه‌ها یا آسیب‌های جزئی در حد شکستن شیشه یا ترک روی دیوار داشته‌اند یا به کلی تخریب شدند. همان شب حادثه هم سرمای هوا با خود برف و باران سنگینی را به همراه آورد و روی آوار خانه‌های ویران‌شده ریخت تا گرفتاری مردم این شهر بیش از پیش شود. این زلزله اگرچه جان کسی را نگرفت اما حجم ویرانی و خسارتی که به زندگی مردم زد به گواه شاهدان عینی و رسانه‌های محلی در ابعادی بسیار وسیع و نگران‌کننده است. با این حال نه رسانه‌ها و نه مسئولان دولتی و نه گروه‌های خیریه تاکنون توجه چندانی به مشکلات بزرگ شهروندان این شهر نکرده‌اند. شهروندانی که حالا مثل همه مردم
ایران غیر از آنکه از بحران‌های اقتصادی سنگین و مشکلاتی که ویروس کرونا ساخته آسیب دیده‌اند، خانه و زندگی‌شان هم با زلزله چهارشنبه‌شب دستخوش ویرانی و آواری سهمگین شده است.
شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا و درست در پای سلسله‌قله‌های کوه دنا واقع شده است. وقتی زلزله از راه رسید، غیر از آسیب سنگین به خود شهر و روستاهای اطراف، جاده‌های منتهی به آن هم به دلیل کوهستانی‌بودن منطقه دچار ریزش و خرابی شد؛ به‌گونه‌ای که به گفته محمدی، مدیریت بحران استان کهگیلویهوبویراحمد، جاده سی‌سخت به دارشاهی، سی‌سخت به اصفهان، سی‌سخت به یاسوج ریزش داشته و مسئولان راهداری بعد از زلزله اقدام به بازکردن راه‌ها کردند. مطابق اخبار رسانه‌ها در شب زلزله، سی‌سخت شش بار لرزید که بیشترین لرزش 5.6 ریشتر و کمترینش هم 3.6 ریشتر بوده است. بیشترین خسارات واردشده به محدوده شمال شهر سی‌سخت، منطقه قلعه و خیابان مطهری به دلیل قدیمی‌بودن بافت ساختمان‌های این مناطق بوده و طبق برآورد اولیه تاکنون سه هزار واحد مسکونی در سی‌سخت از 60 تا صددرصد خسارت دیده‌اند. بنا به گفته استاندار کهگیلویهوبویراحمد، این زلزله باعث مصدوم‌شدن 47 نفر از شهروندان شد و 20 تیم ارزیاب برای بررسی وضعیت به مناطق زلزله‌زده مراجعه کردند. زلزله‌ای که از 10 تا صددرصد به منازل مسکونی خسارت وارد کرده، با وجود اعلام مقامات محلی مبنی بر زخمی‌شدن 47
مصدوم که حال دو نفر از آنها وخیم گزارش شده است، اما اخبار محلی حاکی از زخمی‌شدن 67 نفر از اهالی است. ترس از زلزله مجدد در 24 ساعت اولیه باعث شد که با وجود برودت هوا و بارش برف و باران، مردم ترجیح دهند در خیابان‌ها بمانند. شب بعد از بارش برف و یخ‌زدن خیابان‌ها، برای شهروندان سردی هوا دوچندان شد. شیوع کرونا و سرمای هوا و همچنین مسدودبودن راه‌ها و ممنوعیت خروج مردم سی‌سخت از شهر باعث شده بود آنها راه به جایی نداشته باشند. با وجود این شاید به دلیل آنکه این زلزله خسارات جانی در پی نداشت و تعداد مصدومان نیز کمتر از حد معمول بود، با وجود تخریب 80درصدی منازل مسکونی، توجه چندانی از سوی رسانه‌ها و مسئولان به شهروندان این شهرستان نشد.
سرما، زلزله و کرونا
با این حال هر چه از زمان وقوع حادثه می‌گذشت، گزارش مسئولان از خسارات واردشده از جمله ریزش کوه و مسدودشدن جاده یاسوج به سی‌سخت، ریزش تونل جاده ملی یاسوج- اصفهان و مسدودشدن جاده‌های روستایی، همچنین تخریب ساختمان‌ها حکایت از بالابودن حجم خسارت‌ها داشت.
بر اساس گزارش‌ها اولیه ۷۸ روستا خسارت جدی دیده‌اند و برخی منازل مسکونی صددرصد تخریب و غیرقابل سکونت شده‌اند. بنا به اعلام مرکز لرزه‌نگاری کشور، این زمین‌لرزه در عمق هشت‌کیلومتری زمین اتفاق افتاده است. براساس این گزارش، زلزله در فاصله ۱۰کیلومتری سی‌سخت در کهگیلویهوبویراحمد، ۱۹کیلومتری کمه در استان اصفهان و ۲۴کیلومتری یاسوج مرکز استان کهگیلویهوبویراحمد رخ داده است و شدت این زمین‌لرزه در شهرهای یاسوج، گچساران و دهدشت هم احساس شد.
اسحاق آقایی، عکاس و روزنامه‌نگار، یکی از کسانی است که در دو روز ابتدایی حادثه به صورت کامل در محل حضور داشته و شاهدی بر ماجرای زلزله سی‌سخت است. او در گفت‌وگو با «شرق» درباره وضعیت سی‌سخت می‌گوید: «شرایط جوی نامناسب و بارش برف و باران، شرایط را برای مردم زلزله‌زده دشوارتر کرده بود. در تمام خانه‌هایی که سقفشان آسیب دیده بود، آب به داخل منزل آمده بود. یک عده از مردم که وسایلشان تخریب نشده بود، توانسته بودند بخشی از اثاثیه را از منزل خارج کنند و به بیرون ببرند؛ اما بارش برف و باران هم باعث تخریب وسایلی شده بود که از زلزله جان سالم به در برده بودند». او در پاسخ به این سؤال که آیا فقط خانه‌های بافت فرسوده شهر دچار آسیب شده‌اند، گفت: «در بافت قدیمی و فرسوده تقریبا تمام خانه‌ها تخریب شده‌اند. اما در بافت‌های مرکزی هم خانه‌های نوساز زیادی بودند که تخریب وسیع داشتند و سؤال این است که چطور خانه نوساز تاب زلزله زیر شش ریشتر را نداشته است».
به گفته مدیر كل بنیاد مسكن كهگیلویه‌وبویراحمد دوهزارو 500 واحد مسكونى شهرستان دنا آسیب دیده، براساس برآوردهاى اولیه، ٧٠٠ واحد تخریبى و هزارو 800 واحد تعمیرى شناسایى شدند.
همچنین اشکان پناهی، شهروند اهل سی‌سخت، در گفت‌وگو با «شرق» درباره وضعیت مردم زلزله‌زده می‌گوید: « مردم در حال حاضر مشکلات فراوانی دارند. بارندگی شدید برف برای مردمی که خانه‌هایشان خراب شده بود، مشکلاتی را پدید آورده بود. به دلیل ناهماهنگی‌ها مشکل اسکان رخ داد؛ به بیان دیگر در توزیع چادر و ملزومات ناهماهنگی پیش آمد. هرچند برخی خانه‌ها به طور کامل تخریب نشده‌اند، اما دیگر قابل استفاده نیستند؛ برای مثال سقف ریزش کرده یا دیوار اصلی خانه شکاف عمیقی برداشته و شهروندان حتی جرئت ورود به خانه را ندارند. مشکلات جدی مردم از هفته جدید آغاز می‌شود، آنها جای اسکان ندارند و سی‌سخت سرمای شدید دارد و چادر هم جواب‌گوی مردم نیست. خیرین و گروه امداد به دنبال کانکس و خانه‌های پیش‌ساخته و وسایل گرمایشی هستند. در حال حاضر مشکل تغذیه مردم با کمک‌های مردمی و ورود هلال احمر در حال رفع‌شدن است».
10 میلیارد تنخواه فوری برای سی‌سخت
روز پنجشنبه سازمان مدیریت بحران کهگیلویهوبویراحمد اعلام کرد که به دلیل بارش برف و باران، امکان ارزیابی دقیق تخریب‌ها در سی‌سخت وجود ندارد. روز پنجشنبه جلسه اضطراری مدیریت بحران استان نیز برگزار شد.
حسین کلانتری، استاندار کهگیلویهوبویراحمد، در این نشست گفت: «در وهله نخست امداد و نجات و نجات مردم شهر سی‌سخت و روستاهای اطراف در اولویت بود، پس از آن خدمات‌رسانی و تأمین آب، برق و گاز مردم مدنظر قرار گرفت. تأمین اقلام اولیه از جمله چادر، پتو، زیرانداز و... و ساماندهی امکانات و اسکان آسیب‌دیدگان در اولویت دوم بود».
وی با تأکید بر اینکه تمامی مسیرهای شهرستان دنا باز است، عنوان کرد: «هیچ‌گونه مشکل بهداشتی و درمانی و غذایی (از لحاظ چادر، پتو و مواد غذایی) نداریم. دستگاه‌های خدمات‌رسان به گونه‌ای اقلام را توزیع کنند که همه مردم از آن بهره‌مند شوند. طبق دستور رئیس‌جمهور، وزیر راه و شهرسازی مأمور پیگیری مشکلات و معین استان برای بررسی وضعیت زلزله در شهر سی‌سخت و روستاهای اطراف انتخاب شد».
روز پنجشنبه، به دلیل عدم رسیدگی مناسب به زلزله‌زدگان و عدم پوشش اخبار کامل سی‌سخت در رسانه‌ها مردم دست به تجمع اعتراضی زدند که با ورود گروه‌های امداد نجات، این تجمع پایان یافت. همچنین مبلغ ١٠ میلیارد تومان تنخواه فوری به استان کهگیلویهوبویراحمد برای رفع نیازهای ضروری زلزله‌زدگان تخصیص یافت و بنا به اعلام رئیس اتاق بازرگانی یاسوج، بیش از دو هزار عدد مواد غذایی کنسروشده در سطح شهر سی‌سخت و روستاهای اطراف در پی زلزله شب گذشته توزیع شد.
مشکلات یک ارزیابی دستی
شهاب عزیزی، عضو گروه امداد و نجات و عضو هیئت مدیره هلال احمر استان کهگیلویهوبویراحمد که در سی‌سخت مستقر است، در گفت‌وگو با «شرق» تصریح کرد: «اعتراض و تجمع در شرایطی این‌چنینی طبیعی است. بعد از وقوع زلزله از آنجا که بارندگی شدید بود شرایط را برای ما سخت‌تر کرد. برای روز اول که امکان تقسیم چادر و سرپناه نبود، ما شرایط اسکان در اردوگاه را برای شهروندان مهیا کردیم، اما آنها به دلیل وضعیت و شرایط کرونا، به اردوگاه نیامدند. این در حالی بود که ما تمام پروتکل‌ها را برای اسکان مردم در اردوگاه رعایت کرده بودیم، اما آنها ترجیح دادند در خانه‌های تخریب‌شده بمانند. بعد از حادثه تقسیم چادر انجام شد و حالا اکثریت مردم چادر را تحویل گرفته‌اند و وسایل گرمایشی هم در حال تقسیم است». او درباره وضعیت تخریب خانه‌ها گفت: «مطابق ارزیابی‌های انجام‌شده، بین 30 تا 50 درصد خانه‌ها آسیب دیده‌اند و در میان این خانه‌ها خانه‌های نوساز هستند. متأسفانه بحث عدم رعایت قوانین نظام مهندسی در ساخت خانه‌های جدید، باعث شد خانه‌های نوساز هم دربرابر زلزله مقاومت نکنند. در حال حاضر مردم به دلیل برودت هوا در چادر نمی‌مانند و ترجیح می‌دهند در خانه
بمانند. هم از کرونا می‌ترسند و هم هوا بسیار سرد است». عزیزی با بیان اینکه وضعیت اقتصادی مردم سی‌سخت به نسبت دیگر شهرستان‌های استان بهتر است، تصریح کرد: «حالا کمک‌های مردمی خوبی هم دریافت کرده‌ایم و امیدواریم هرچه سریع‌تر بتوانیم به ساخت مجدد خانه‌ها رسیدگی کنیم. از سوی یاسوج کمک‌های مردمی خوبی به سی‌سخت ارسال کرده است. نکته مهم این است که مردم بیشتر دوست دارند کمک‌هایشان را به جای هلال احمر به ستادهای مردمی بدهند. اما مسئله این است که چون ستادهای مردمی شناخت کاملی از منطقه و امداد ندارند، نمی‌توانند به خوبی کارها را پیش ببرند. با وجود این ما تلاش می‌کنیم که تقسیم کمک‌ها به صورت سلیقه‌ای انجام نشود». وی در پایان خاطرنشان کرد: «مشکل اساسی این است که ما سیستم جامعی نداریم که آمار دقیق زلزله‌زدگان و تخریب را ارزیابی کنیم و همه چیز به صورت دستی ارزیابی می‌شود. ما کارت ملی مردم را می‌گیریم و ارزیاب درصد تخریب را می‌بیند و محاسبه می‌کند و براساس آن امداد انجام می‌شود. اگر زلزله‌ای می‌آمد که وسعت تخریب بیشتر بود و امکان ارائه کارت ملی وجود نداشت، کار برای ما و مردم سخت‌تر می‌شد. الان ممکن است یک خانواده با ارائه
کارت ملی‌های مختلف چند چادر بگیرد و به خانواده دیگر چادری نرسد و این مسئله بسیار مهمی است».
سرمای هوا، شیوع کرونای جهش‌یافته و تخریب خانه‌ها در نزدیکی نوروز تنها بخشی از مشکلات مردم سی‌سخت است. با وجود گذشت سه سال از زلزله کرمانشاه هنوز مردم زیادی در کانکس‌ها زندگی می‌کنند و وضعیت روستاهای زلزله‌زده بی‌شماری تغییر چندانی نکرده است. با ورود احتمالی کانکس‌ها به سی‌سخت این نگرانی وجود دارد که کانکس‌ها جای بازسازی خانه‌ها را بگیرند. در شرایطی که مسئله کرونای جهش‌یافته به یکی از مسائل و مشکلات کشور تبدیل شده است، انتظار می‌رود دولت و مسئولان هرچه سریع‌تر فکری به حال مردم زلزله‌زده سی‌سخت بکنند تا خاطرات سرپل‌ذهاب و ثلاث باباجانی زنده نشود.