اتمام رسیدگی به پرونده هواپیمای اوکراینی

شرق: رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح کشور گفت: «رسیدگی به پرونده سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی در دادسرای نظامی به اتمام رسیده است». به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین بهرامی گفت: «با اتمام رسیدگی به پرونده حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی در دادسرای نظامی، این پرونده هم‌اکنون در مرحله تدوین کیفرخواست است». وی افزود: «مراحل محاکمه پس از طی فرایند مقدماتی با حضور متهمان و اولیای دم در دادگاه آغاز می‌شود». پیش‌تر وزیر راه و شهرسازی وعده داده بود گزارش این حادثه به‌زودی در دسترس مردم قرار می‌گیرد. محمد اسلامی، اوایل دی‌ماه در جلسه هیئت دولت درباره پرونده هواپیمای اوکراینی گفته بود: «جمع‌بندی سانحه تمام شده و در اختیار ذی‌نفعان قرار گرفته است. گزارش آن به‌زودی در سامانه هواپیمایی کشوری برای همه مردم قابل رؤیت خواهد بود». چندی‌پیش، شبکه سی‌بی‌سی کانادا مدعی شد در میان اسناد تحقیقات نهادهای کانادایی در این زمینه، به صدایی ضبط‌شده از وزیر خارجه ایران دست پیدا کرده است. به ادعای این گزارش، محمدجواد ظریف در جلسه‌ای که زمان و مکان و حضار آن از سوی این رسانه مشخص نشده‌اند، می‌گوید هزار احتمال برای توضیح علت ساقط‌کردن این هواپیما وجود دارد؛ شامل حمله‌ای عمدی در نتیجه کار دو یا سه نفر نفوذی. اواسط دی‌ماه، دادستان نظامی تهران درباره ابعاد رسیدگی به پرونده هواپیمای اوکراینی گفته بود تحقیقات دادسرا به اتمام رسیده و به‌زودی پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه نظامی تهران ارسال می‌شود. غلامعباس ترکی از اتمام بررسی‌های هفت گروه کارشناسی نظامی و سازمان هواپیمایی کشوری درباره فرضیه‌های مختلف در‌خصوص علل وقوع سانحه خبر داد و گفت: «هفت گروه‌ کارشناسی در حوزه سامانه تورام‌یک، مراقبت پرواز، پدافند هوایی، جنگال و سایبر الکترونیک، مواد منفجره و محترقه و مسائل امنیتی، به تحقیق در ابعاد مختلف پرداختند و بخشی از بررسی‌های فنی نیز در سازمان هواپیمایی کشوری حول محور عملکرد هواپیما و کروی پروازی، مراکز کنترل هوایی، شناسایی اشکالات و ضعف‌های احتمالی و پیشگیری از سوانح انجام شد». این مقام قضائی درباره استدلال‌های مطرح قضائی درباره خطای انسانی گفت: «مطابق دستورالعمل‌ها، سامانه پدافندی به دلیل آنکه از نظر دستور آتش، در شرایط آتش محدود قرار داشت، به‌هیچ‌وجه بدون دستور شبکه پدافندی و پست فرماندهی مربوط، مجاز به شلیک نبوده و با توجه به محدودیت‌های سامانه در تشخیص نوع اهداف و دوست از دشمن، شناسایی اهداف متخاصم و دستور شلیک تنها بر عهده شبکه پدافندی بوده است». وی اشتباه در تعیین سمت شمال را خطای انسانی فاحش دیگر فرمانده سامانه برشمرد و افزود: «بر اساس گزارش کارشناسان، بررسی‌های سازمان هواپیمایی کشور و نتایج حاصل از عملیات شبیه‌سازی، سامانه پدافندی بعد از آخرین جابه‌جایی تاکتیکی، موقعیت شمال سامانه را به علت فراموشی تنظیم نمی‌کند و به همین دلیل اهداف را در صفحه رادار با تغییر فاحش موقعیت مشاهده می‌کرده است». ترکی افزود: «کاربران سامانه در واقع هواپیمای اوکراینی را به‌عنوان جسم پرنده در خارج از مسیر باند پروازی می‌دیدند و چون رادار آن قادر به تشخیص هواپیما از سایر اجسام پرنده نبوده، وضعیت برای آنها این‌گونه تداعی می‌شود که هدف متخاصمی به سمت تهران در حال حرکت است و هنگامی هم که درصدد کسب تکلیف از شبکه پدافندی برمی‌آیند، به دلیل عدم برقراری ارتباط و مبادله پیام، فرمانده با اعتقاد به کمی زمان مقابله با خطر، شخصا تصمیم به شلیک می‌گیرد». دادستان نظامی تهران تفکیک خطای انسانی از خطای سیستمی را در وقوع این سانحه ضروری برشمرد و گفت: خطای عامل انسانی که موجب وقوع سانحه شده، خیلی مشهود و روشن است؛ ولی با ضعف و اشکالی در خود سامانه، دستورالعمل‌ها و ساختارهای شبکه پدافندی کشور و هواپیمایی کشوری مواجه نشدیم و معتقدیم به‌رغم سخت‌بودن تصمیم‌گیری به دلیل فضای حاکم در شب حادثه، اگر کاربر و فرمانده سامانه دقت لازم را به خرج می‌دادند، این حادثه اتفاق نمی‌افتاد». به گفته دادستان نظامی تهران، فرضیه‌هایی که درباره حمله سایبری، هک سامانه پدافندی، اختلال در سامانه‌های هواپیما و شبکه پدافندی مطرح شد، با دلایل متقن به اثبات نرسید.