ارث مجوز!

کمتر کسی است که اهل مطالعه مطبوعات و دنبال‌کردن رسانه‌ها باشد‌ اما «مجله فیلم» را نشناسد؛ نشریه‌ای که برای غیر علاقه‌مندان به دنیای سینما و هنر هفتم هم شناخته‌شده و خاطره‌انگیز بوده‌ و اگر هم کسی آن را نخوانده باشد، لااقل تورقی کرده است. اسفند هر سال، طرح روی جلد شماره نوروزی مجله فیلم، زودتر از آمدن بهار خبر تغییر فصل را می‌دهد. پیشینه این پایدارترین نشریه سینمایی ایران با قدمتی حدود 38 سال را باید در اوایل دهه60 و همکاری سه پیش‌کسوت رسانه‌ای یعنی مسعود مهرابی، هوشنگ گلمکانی و عباس یاری جست‌وجو کرد که به‌ترتیب صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول، سردبیر و دبیر تحریریه بودند.

متأسفانه دهم شهریورماه امسال مسعود مهرابی بر اثر سکته قلبی درگذشت. او در حوزه پژوهش سینما نیز دستی بر آتش داشت و کتاب‌های مرجع متعددی را در زمینه سینما تألیف کرده است. حالا پس از فوت مهرابی، فرزند او خود را جانشین پدر می‌داند و به دلیل اختلاف‌سلیقه گلمکانی و یاری با او، هر دو از مجله جدا شدند. البته صحبت‌هایی از برگزاری جلسه بین طرفین و حل‌وفصل موضوع به میان آمده است که مثمر‌ثمربودن آن بعید به نظر می‌رسد. دو عضو جداشده در بیانیه‌ای که توسط «ایسنا» منتشر شد، با اشاره به سابقه دوستی و همکاری خود با شادروان مهرابی، گرفتن مجوز و سمت صاحب‌امتیازی توسط ایشان را یک تقسیم کار دوستانه عنوان کردند که هرگز به معنای واگذاری کل نشریه به یک نفر نبوده اما حالا متوجه شده‌اند مجوز نشریه نیز به ارث می‌رسد! در پاسخ پویا مهرابی عنوان می‌کند: در این مدت آقایان گلمکانی و یاری با مسعود مهرابی اختلافی داشتند که اهالی رسانه نیز در جریان بودند. این اختلاف‌ها بعد از فوت مدیرمسئول نیز ادامه داشت. پیش از فوت مهرابی اختلاف به حدی بالا می‌گیرد که آقایان گلمکانی و یاری تصمیم می‌گیرند درخواست مجوز برای یک رسانه جدید بدهند که این مجوز در سامانه رسانه کشور نیز به ثبت رسیده است. بعد از فوت مهرابی، دوستان به فکر این بودند که امتیاز ماهنامه «فیلم» به آنان منتقل شود اما طبق مشارکت‌نامه‌ای که میان این سه نفر امضا شده بود، در صورت فوت یکی از سه نفر، کلا این شراکت باطل شده و در آن نوشته شده است که تمام حقوق و امتیاز ماهنامه فیلم متعلق به مسعود مهرابی است و مستقلا می‌تواند از آن استفاده کند. مطابق «قانون مطبوعات» (مصوب 1364) علاوه بر اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی هم می‌توانند درخواست مجوز نشریه را بدهند. در مورد اشخاص حقوقی، فوت مدیرعامل شرکت یا مدیر مؤسسه خللی در کار ایجاد نمی‌کند و به دلیل بقای شخصیت حقوقی، مدیر بعدی عهده‌دار وظایف او خواهد شد. در صورت فوت شخص حقیقی صاحب‌امتیاز، قانون ساکت است؛ ولی مطابق رویه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وراث متوفی جایگزین صاحب‌امتیاز می‌شوند. البته این حق طبق قواعد ارث و به نسبت سهم‌الارث به همه وراث می‌رسد که باید درباره نحوه اعمال آن بین خود توافق داشته باشند. درباره مدیرمسئول، ماده 14 قانون مطبوعات بیان می‌دارد: «در‌صورتی‌که مدیرمسئول شرایط مندرج در ماده 9 را فاقد گردد، یا فوت شود و یا استعفاء دهد، صاحب‌امتیاز موظف است حداکثر ظرف 3 ماه شخص دیگری را که واجد شرایط باشد به وزارت [فرهنگ و] ارشاد اسلامی معرفی کند...». در مورد سردبیر و دبیر تحریریه هم قواعد خاصی پیش‌بینی نشده است. اینکه تولیدکنندگان محتوا، دارای هیچ حق مادی بر تولیدات رسانه‌ای نباشند‌ و آیا اصول مالکیت فکری (بیشتر جنبه‌های مادی) قابل تعمیم به نشریات هم باشد یا خیر؟ موضوعاتی قابل‌تأمل است. در انتهای بیانیه گلمکانی و یاری آمده است: «بی هیچ تردیدی ما در میراث «فیلم» سهیم هستیم و در ادامه راه، «فیلم» هم جایی است که ما و نویسندگان آشنای مجله حضور داریم؛ حتی اگر قانون، این اسم را متعلق به دیگری بداند و ما با عنوان دیگری کارمان را ادامه بدهیم. فرصت برای تدارک شماره نوروز که از دست رفته، اما شماره بعدی مجله با نامی دیگر، اردیبهشت آینده با حضور فیلمی‌ها منتشر می‌شود‌ و - گفتیم و بارها تکرار کردیم که - کشتی به راهش ادامه می‌دهد». ضرب‌المثلی عربی می‌گوید: «شرف المکان بالمکین» (ارزش هر جایگاه به کسی است که در آن قرار گرفته است) پیشاپیش برای این دوستان آرزوی موفقیت می‌کنیم و منتظر شماره جدید در اردیبهشت‌ماه هستیم. البته که رسم، مهم‌تر از اسم است.