اقدام تلافی‌جویانه بدون برگشتن رأی درباره احیای برجام
ترجمه : مونس نظری
حادثه رخ‌داده در نطنز، نوعی تزریق بی‌اعتمادی به تلاش‌های دیپلماتیک صورت‌گرفته برای نجات توافق هسته‌ای 2015 است. ایران دقیقا عامل این خاموشی را -در محلی که پیش‌تر نیز هدف خرابکاری بوده است‌ـ اعلام نکرده است. اسرائیل هم نه مسئولیت آن را آشکارا پذیرفته و نه انکار کرده است. دقیق معلوم نیست دولت بایدن تا چه حد در جریان عملیات نطنز بوده است؛ البته اگر گزارش پیشرفتهای در‌این‌باره وجود داشته باشد. فقط اینکه این اتفاق در صبح روزی افتاد که لوید جی آستین سوم، وزیر دفاع آمریکا، به اسرائیل سفر کرده بود. مقامات اسرائیلی هیچ‌گاه ناراحتی خود را از احیای توافق هسته‌ای پنهان نکردند. اسرائیل پیش از این نیز در اقدامات هسته‌ای ایران کارشکنی کرده بود؛ از حملات سایبری گرفته تا ترور. این باور وجود دارد که اسرائیل مسئول ترور چند نفر از دانشمندان هسته‌ای ایران است، از‌جمله یکی از اصلی‌ترین چهره‌های هسته‌ای ایران. اسرائیل هم با سیاست همیشگی خود، نه هیچ اتهامی را پذیرفته و نه رد کرده است. هنوز یک هفته از آغاز مذاکرات ایران و ایالات متحده در وین با هدف احیای توافق هسته‌ای نگذشته که حادثه نطنز رخ داد. هنوز معلوم نیست حادثه نطنز چه تأثیری بر این مذاکرات خواهد داشت، اما ایران حالا با چالش پیچیده‌ای برای نحوه انتقام‌گیری روبه‌رو است؛ خصوصا اگر این خرابی کار اسرائیل بوده باشد. هنری رُم، تحلیلگر مسائل ایران در گروه اوراسیا، معتقد است ایران درگیر بازی پیچیده‌ای شده است؛ «ایران حالا احساس می‌کند چاره‌ای جز تلافی ندارد؛ چون اسرائیل باید بفهمد حمله‌کردن بی‌هزینه نیست. ایران همچنین باید اطمینان حاصل کند که اقدام تلافی‌جویانه‌اش، رأی غربی‌ها را درباره بازگشت مجدد به برجام برنمی‌گرداند». برخی کارشناسان ایرانی، گمانه‌زنی‌های اولیه درباره اینکه احتمالا حمله سایبری باعث قطعی برق شده است، رد کرده‌اند. مجموعه نطنز، شبکه برقی خاص خود را دارد؛ همین‌طور سیستم‌های پشتیبان قوی و لایه‌های محافظ متعدد برای خاموشی خودکار سیستم‌ها در مواقع حملات این‌چنینی. علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی گفت: «تصور یک حمله سایبری دشوار است. بیشتر محتمل است تأسیسات به‌طور غیرمستقیم هدف قرار گرفته یا نفوذ فیزیکی در سیستم اتفاق افتاده باشد». مقامات اطلاعاتی آن را وقوع انفجاری فیزیکی خواندند. روز شنبه، رئیس‌جمهور حسن روحانی، افتتاح سانتریفیوژهای جدید را جشن گرفت و مجددا اعلام کرد تلاش‌های ایران در راستای ساخت سلاح نخواهد بود. طبق گزارش خبرگزاری مهر، آقای روحانی در سخنرانی خود گفت: «اگر غرب به اخلاقیات و اعتقاداتی که در ما وجود دارد، نگاه کند، می‌بیند که نباید نگران فعالیت‌های ما در بحث فناوری هسته‌ای باشد». افتتاح سانتریفیوژها، آن‌هم در روزی که ایرانیان آن را روز ملی هسته‌ای خود می‌نامند، رویدادی سالانه برای نشان‌دادن پیشرفتهای کشور در زمینه فناوری هسته‌ای، با وجود فشارها و انزوای اقتصادی بوده است. در این مراسم، حتی برای نخستین‌بار موزیک‌ویدئویی پخش شد که در آن دانشمندان سفیدپوش در کنار سانتریفیوژها ایستاده و تصاویری از همکاران ترورشده خود را در دست گرفته بودند. آقای آستین، وزیر دفاع ایالات متحده، روز یکشنبه برای گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو و بتی گانتز (نخست‌وزیر و وزیر دفاع اسرائیل)، وارد اسرائیل شد. مشخص نیست آیا آنها درباره حمله نطنز هم بحث کرده‌اند یا خیر. در این نشست، آقای گانتز گفت: «ما از نزدیک با متحدان آمریکایی خود همکاری خواهیم کرد تا اطمینان حاصل کنیم هر توافق جدیدی با ایران، امنیت جهانی و ایالات متحده را تهدید نخواهد کرد». ایالات متحده و اسرائیل از زمان ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش، در همکاری پنهان برای ایجاد اختلال در برنامه‌های هسته‌ای ایران بوده‌اند. معروف‌ترین عملیاتی که تحت این همکاری انجام شد، با نام رمزی «بازی‌های المپیک» بود؛ حمله‌ای سایبری که در دولت اوباما فاش شد و تقریبا هزار سانتریفیوژ را غیرفعال کرد. این باور وجود دارد که آن حمله، فعالیت‌های غنی‌سازی ایران را چندین ماه عقب انداخت.
منبع: نیویورک‌تایمز