در سوگ مردی دیگر از تبار تلاش

در دوران پیشاکرونا و در روزهای مختلفی که جلسات بحث و‌گفت‌وگوی عصب‌پژوهی به همت دکتر عبدالرحمن نجل‌رحیم گرامی برگزار می‌شد، همواره منتظر بودیم که دکتر محمدرضا باطنی، پس از شنیدن دقیق گفتار سخنران به پا خیزند و دری از دانش و گنجینه ارزشمند خود را در حوزه‌های مختلف علم و معرفت برای ما بگشایند. امروز که خبر ازدست‌دادن این عزیز گران‌مایه را شنیدم، از اینکه فرصت یافته بودم تا از نظرات و کامنت‌های ایشان بهره ببرم، بر خود بالیدم و شکرگزار زندگی شدم. ذهنی جست‌وجوگر و حافظه‌ای قدرتمند از ایشان فردی مطلع در حوزه زبان‌شناسی و سایر علوم انسانی ساخته بود. حضور ایشان در هر جمعی بر غنای گفت‌وگوها می‌افزود. با وجود بی‌مهری‌هایی که در دوره‌های مختلف پیش و پس از انقلاب بر ایشان روا داشته بودند، راه خود را در عمق‌بخشیدن به دانش زبان‌شناسی و نقد برخی نظریات و تصورات بی‌هیچ ملاحظه‌‌ای ادامه دادند. مقالات بحث‌برانگیز ایشان مانند «اجازه دهید غلط بنویسیم» و یا «فارسی، زبانی عقیم؟» از جمله تلاش‌های او برای گستراندن گفت‌وگو و نقادی‌های علمی بود. کتاب‌های ایشان در حوزه زبان‌شناسی مانند کتاب «زبان و تفکر» در راستای گسترش و تقویت زبان فارسی مورد توجه ارباب فن قرار گرفته‌اند. علاوه‌بر ترجمه چندین کتاب و مقاله کلیدی که تا آنجا که به ‌خاطر دارم آخرین ترجمه ایشان کتاب «مغز ما» بود، با خلق فرهنگ دوجلدی انگلیسی فارسی به نهضت ترجمه ایران نیز کمک کردند. مروری بر زندگی‌نامه پر فراز و نشیب ایشان و سختی‌هایی که پشت‌سر گذاشته‌اند و مقام علمی شاخصی که به آن دست یافتند، حقیقت این بیت رودکی را آشکار می‌سازد که «اندر بلای سخت پدید آید/ فضل و بزرگواری و سالاری». یادش گرامی باد.