اتحاد نامتعارف

امیدهای بنیامین نتانیاهو برای تداوم نخست‌وزیری 12‌ساله خود با ائتلاف نفتالی بنت- یئیر لاپید و موافقت بنی گانتس، رقیب نتانیاهو در انتخابات‌های قبلی و وزیر دفاع کابینه او، از بین رفت تا دوره جدیدی از سیاست در اسرائیل آغاز شود. نتانیاهو به دلیل پرونده‌های متعدد فساد مالی نه‌تنها در میان احزاب رقیب مخالفان سرسختی داشت، بلکه در داخل حزب لیکود نیز با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بود و امید داشت تا ملتهب‌شدن وضعیت منطقه و جنگ با گروه‌های فلسطینی، منجر به ماندگاری‌اش در قدرت شود؛ اما نفتالی بنت راست‌گرا نقش شاه‌ساز را ایفا کرد و با پیوستن به ائتلاف میانه‌رو لاپید، آینده مبهمی پیش‌روی نتانیاهو قرار داد. نفتالی بنت کیست بنت، نخست‌وزیر احتمالی اسرائیل، یک میلیونر خودساخته حوزه فناوری است که رؤیای الحاق بیشتر سرزمین‌های کرانه باختری اشغال‌شده را در سر می‌پروراند. بنت به دلایل متعدد امنیتی اعتقاد دارد ایجاد كشور فلسطین برای اسرائیل حکم خودكشی دارد؛ اما این پرچمدار «حق شرعی اسرائیل» و طرفدار سرسخت توسعه شهرک‌های یهودی‌نشین، به‌تازگی گفته است برای نجات اسرائیل از یک فاجعه سیاسی به مخالفان سیاسی خود پیوسته است. «بنت» 49‌ساله در حیفا متولد شده و فرزند مهاجران آمریکایی است و به یک نسل جوان‌تر از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر 71‌ساله اسرائیل تعلق دارد. این کماندوی سابق که فارغ‌التحصیل رشته حقوق از دانشگاه عبری بیت‌المقدس است، نام پسر بزرگ خود را به یاد برادر نتانیاهو، «یونی» انتخاب کرد. برادر نتانیاهو در حمله اسرائیل به فرودگاه انتبه اوگاندا در سال 1976 برای آزادی مسافران ربوده‌شده کشته شده بود. با‌این‌حال، بنت رابطه‌ای طولانی و اغلب پرتنش با نتانیاهو داشته است. او بین سال‌های 2006 و 2008 به‌عنوان دستیار ارشد نتانیاهو فعالیت می‌کرد که آن زمان رهبر مخالفان کابینه وقت اسرائیل بود؛ اما این همکاری به دلیل عملکرد نامطلوب و شرایط نامساعد به پایان رسید. بنت در سال 2013 وارد حوزه سیاسی اسرائیل شد و با احیای مجدد یک حزب حامی شهرک‌سازی، به‌عنوان وزیر دفاع و همچنین آموزش و اقتصاد در کابینه‌های مختلف نتانیاهو فعالیت کرد. رهبر سابق حزب «یشا» که مهم‌ترین جریان حامی توسعه شهرک‌ها در کرانه باختری به شمار می‌آید، اعلام کرده الحاق بخش‌هایی از سرزمین‌هایی که اسرائیل در جنگ سال 1967 تصرف کرده، از مهم‌ترین برنامه‌های سیاسی‌اش محسوب می‌شود. رویکرد او درباره تقابل با ایران هم شاید حتی سخت‌گیرانه‌تر از نتانیاهو باشد. با‌این‌حال، بنت قرار است نخست‌وزیر کابینه‌ای باشد به نام «تغییر» که در کنار راست‌گرایان افراطی حامی خودش، احزاب چپ و میانه‌رو نیز در آن مشارکت دارند که از حضور اعراب در پارلمان اسرائیل حمایت می‌کنند و الحاق را اقدامی غیرممکن از نظر سیاسی می‌دانند. بنت گفته است هر دو جناح راست و چپ باید درباره این موضوعات ایدئولوژیک سازش کنند. سال گذشته و در حالی که کابینه نتانیاهو سعی داشت برنامه‌های خود را برای الحاق کرانه باختری و توسعه شهرک‌سازی‌ها در ماه‌های پایانی دولت دونالد ترامپ اجرائی کند، بنت که وزیر دفاع کابینه او بود، گفت: «این‌گونه اقدامات و ساخت‌وسازها حتی برای یک ثانیه هم نباید متوقف شوند». اما هنگامی که اسرائیل روابط خود را با امارات متحده عربی رسمی کرد، طرح الحاق مد‌نظر نتانیاهو و حامیانش لغو شد و در شرایط فعلی که یک دموکرات در کاخ سفید حضور دارد، تحلیلگران شانس کمی برای احیای مجدد طرح الحاق قائل هستند. با وجود این‌، به نظر می‌رسد فلسطینیان ارتقای بنت به جایگاه نخست‌وزیری اسرائیل را ضربه‌ای به امیدهای صلح بر اساس مذاکره و تشکیل کشور مستقل فلسطین می‌دانند؛ فرمول دیپلماتیکی که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، سال‌هاست از آن حمایت می‌کند. پس از اینکه اسرائیل در ماه مارس 2021 چهارمین انتخابات خود را طی دو سال برگزار کرد، بنت رهبر حزب راست افراطی یمینا، هشدار داد برگزاری انتخابات پنجم یک فاجعه است و برای تشکیل کابینه جدید وارد مذاکره با بلوک چپ‌گرایان شد که مخالفان اصلی نتانیاهو را تشکیل می‌دهد. بنت که طرفدار اقتصاد بازار آزاد است، حمایت خود را از کاهش مداخله حکومت در اقتصاد و مالیات ابراز کرده است. بنت در برخی مواضع از‌جمله رابطه دین و حکومت، دیدگاهی نسبتا لیبرال و برخلاف راست‌گرایان افراطی دارد و این امر می‌تواند در سرزمینی که خاخام‌های ارتدوکس از نفوذ زیادی برخوردارند، دردسرساز شود. «یئیر لاپید» کیست لاپید یکی از مخالفان میانه‌روی نتانیاهو به شمار می‌آید و روزگاری عمدتا به خاطر فعالیت موفقیت‌آمیز خود به‌عنوان روزنامه‌نگار و همچنین یک مجری محبوب تلویزیونی شناخته می‌شد. متولد تل‌آویو و فرزند «یوسف تامی لاپید»، وزیر دادگستری سابق و سکولار است که او هم پس از ترک روزنامه‌نگاری وارد دنیای سیاست شد. مادرش «شولامیت لاپید» هم یک داستان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و شاعر مشهور در اسرائیل است. لاپید 57‌ساله زمانی یک بوکسور آماتور و رزمی‌کار بود و 12 کتاب نیز منتشر کرده است و قبل از مجری‌شدن در کانال 2 تلویزیون اسرائیل، ستون‌نویس روزنامه بود. حضور در تلویزیون باعث محبوبیت او شد و نامش در فهرست محبوب‌ترین چهره‌های اسرائیل قرار گرفت. لاپید در سال 2012، حزب «یش عتید» (آینده‌ای وجود دارد) را تأسیس کرد و ورود او به سیاست باعث شد بسیاری او را مانند دیگر ستارگان دنیای رسانه‌ها در نظر بگیرند که می‌خواهد از محبوبیتش در دنیای سیاست استفاده کند و همین نگاه باعث کاهش محبوبیتش شد. با‌این‌حال، حزب او یک سال بعد از تأسیس و در انتخابات پارلمانی به یک موفقیت بزرگ دست یافت و با کسب 19 کرسی در پارلمان 120 کرسی اسرائیل، در جایگاه دوم احزاب قرار گرفت. از همان زمان حزب «یش عتید» خود را به‌عنوان یک نیروی معتبر در صحنه سیاست اسرائیل تثبیت کرد و از سال‌های 2013- 2014 به یک بازیگر اصلی در کابینه ائتلافی نتانیاهو تبدیل شد و لاپید هم به‌عنوان وزیر دارایی در کابینه حضور یافت. او در این نقش، بر سازماندهی مجدد سیستم پرداخت حقوق و مزایا به جامعه ارتدوکس‌های تندرو متمرکز شده بود و همین اقدام باعث شد تا مخالفان، او را متهم کنند که در جهت منافع نتانیاهو و تندرو‌ها وارد کابینه شده است. درباره درگیری‌های اسرائیل و فلسطین، گفته می‌شود که لاپید از راه‌حل دو کشور حمایت می‌کند؛ اما با هر تقسیم بیت‌المقدس که فلسطینیان آن را پایتخت کشور آینده خود می‌دانند، مخالف است. حزب لاپید پس از امتناع از تشکیل ائتلاف با نتانیاهو و تحمل شکست چشمگیر در انتخابات سال 2015، به صف مخالفان نتانیاهو پیوست. حزب «یش عتید» در سال 2019 به ائتلاف میانه‌روی آبی و سفید به رهبری بنی گانتس، فرمانده سابق ارتش اسرائیل پیوست. ائتلاف آبی و سفید سپس در کمتر از یک سال، در سه انتخابات با حزب لیکود و جناح راست به رهبری نتانیاهو رقابت کرد؛ اما پس از پیوستن گانتس به نتانیاهو و تشکیل اتحادی شکننده و کوتاه‌مدت در مارس 2020، لاپید از این اتحاد جدا شد. در این ماجرا، لاپید، گانتس را به نقض توافق بنیادین آبی و سفید متهم كرد؛ یعنی تلاش برای بركناری نتانیاهو.