|

به بهانه درگذشت علی‌اکبر محتشمی‌پور

مبارزی آرمان‌خواه

مهرشاد ایمانی

روز گذشته علی‌اکبر محتشمی‌پور، از اعضای مجمع روحانیون مبارز و یکی از پیشگامان انقلاب اسلامی که بسیاری او را با عنوان وزیر کشور کابینه دوم میرحسین موسوی می‌شناسند، بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت. او سابقه نمایندگی مجلس در دوره سوم و ششم را هم در کارنامه خود داشت و در کنار تمام اینها بنیان‌گذار حزب‌الله لبنان به شمار می‌رفت. محتشمی‌پور در تهران متولد شد و تحصیلات خود را در مدرسه علوی به پایان رساند و برای تحصیل علوم دینی از سال40 در حوزه‌های علمیه تهران، قم و نجف به تحصیل مشغول شد. از معروف‌ترین استادان محتشمی‌پور در حوزه می‌توان به امام خمینی، محمدصادقی‌تهرانی، سید‌حسن بجنوردی، ابوالقاسم خوئی و میرزا‌ باقر زنجانی اشاره کرد. او نخستین‌بار در سال 41 دستگیر شد و تا سال 57 بیشتر در خارج از کشور مشغول به فعالیت سیاسی بود. همواره از علی‌اکبر محتشمی‌پور به‌عنوان یکی از یاران امام در دوران تبعید یاد می‌شود؛ به‌ نحوی که او چه در عراق و چه در فرانسه در کنار امام دیده می‌شد. محتشمی‌پور بعد از پیروزی انقلاب در فاصله سال‌های 57 تا 59 عضو دفتر امام در پاریس، تهران و قم بود و در سال 59 به عضویت هیئت منتخب امام برای بررسی بنیاد منصوب شد. محتشمی‌پور از سال60 به‌عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در سوریه فعالیت می‌کرد و در همین دوران توانست گروه حزب‌الله لبنان را تشکیل دهد. در بهمن‌ماه سال 62 رژیم صهیونیستی در دفتر کارش بمبی قرار داد که در پی این ترور محتشمی‌پور از ناحیه چشم آسیب جدی دید و یک دست او از مچ قطع شد. محتشمی‌پور بعد از رخ‌دادن حوادث انتخاباتی سال 88 به عراق رفت تا علاوه بر حفظ خانه امام در این کشور به بسط بیشتر اندیشه‌های ایشان بپردازد.

‌دعایی: هميشه کارهای حساس به او سپرده می‌شد سید‌محمود دعایی، از پیشگامان انقلاب اسلامی درباره حیات سیاسی محتشمی‌پور به «شرق» گفت: «مرحوم آقای محتشمی‌پور که یکی از یاران امام بود که در مدرسه آقای مجتهدی ابتدا در تهران و سپس در قم تحصیل می‌کرد که با عزیمت امام به عراق به دلیل عشق وافری که به ایشان داشت، به نجف رفت و تبدیل به یکی از حواریون و سربازان فداکار ایشان شد. او همواره در مواقع حساس فعالیت‌های چشمگیری داشت و به دلیل اعتمادی که به آقای محتشمی‌پور وجود داشت، همواره کارهای حساس به او سپرده می‌شد. مثلا وقتی بنا بود امام از عراق هجرت کند، مشخص نبود که به کجا بروند. سوریه یکی از گزینه‌ها بود که به محض مطرح‌شدن این کشور آقای محتشمی‌پور به سوریه رفت تا با آقای حافظ‌ اسد گفت‌وگو کند تا فضایی برای اقامت حضرت امام فراهم شود. پس از آنکه تصمیم بر آن شد که امام به فرانسه برود، هم جزء نخستین نفراتی بود که به ایشان ملحق شد و دوستانی که خاطرات نوفل‌لوشاتو را در ذهن دارند، حتما زنگ صدای گرم مرحوم آقای محتشمی‌پور در ذهنشان هست». او ادامه داد: «بعد از پیروزی انقلاب به دلیل حساسیت فلسطین و لبنان آقای محتشمی‌پور به‌عنوان سفیر ایران در سوریه تعیین شد. او در آن دوره توانست گروه حزب‌الله لبنان را ایجاد کند و محور مقاومت علیه رژیم صهیونیستی را شکل بدهد که به همین دلایل صهیونیست‌ها در یک اقدام تروریستی بمبی در دفتر او منفجر کردند که منجر به آسیب‌دیدن چشم او و قطع‌شدن یکی از دست‌هایش از مچ شد. او با کمک فعالان حاضر در سوریه برای مداوا به اروپا فرستاده شد. در همان زمان امام به‌شدت نگران حال آقای محتشمی‌پور بود؛ به‌همین‌دلیل او خطاب به امام پیامی بسیار زیبا فرستاد و گفت که تا زنده هستم در کنار شما هستم و راه شما را ادامه می‌دهم که این نشانگر اوج وفاداری‌اش بود. وقتی مأموریت او در سوریه تمام شد، به ایران بازگشت و نماینده سومین دوره مجلس شورای اسلامی شد. حضور او در مجلس هم تعیین‌کننده بود. بعد هم وزیر کشور دولت آقای مهندس موسوی شد. آقای محتشمی‌پور همیشه آنچه را ایمان داشت، می‌گفت و جزء اولین کسانی بود که برابر برخی رویکردهای شورای نگهبان انتقاد می‌کرد. بعد از امام مقام معظم رهبری هم به او بسیار لطف داشتند و حتی گاهی مقام معظم رهبری که به دیدار خانواده شهدا می‌رفتند، آقای محتشمی‌پور را با خود می‌بردند؛ زیرا او امین رهبر انقلاب هم بود». دعایی همچنین بیان کرد: «بعدها شرایطی پیش آمد که آقای محتشمی‌پور احساس می‌کرد دیگر توان حضور در عرصه سیاسی را ندارد و البته اقامتگاه امام در نجف هم تجدید بنا شده بود و ضرورت داشت که آقای محتشمی‌پور به‌عنوان متصدی به نجف برود و در کنار یادگار امام، سید‌علی آقای خمینی قرار گرفت. حضور آقای محتشمی‌پور در محل سکونت امام در نجف بسیار پرمعنا بود. البته در تهران هم حسینیه‌ای برپا کرده بود و شب‌های احیا و مناسبت‌های دیگر مذهبی در حسینیه‌اش جاری بود. فقدان آقای محتشمی‌پور جبران نمی‌شود و فقط امیدوارم راه او راه ادامه دهیم». ‌انصاری: او یک شخصیت انقلابی و اصلاح‌طلب بود مجید انصاری، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و از اعضای مجمع روحانیون مبارز، هم در وصف شخصیت محتشمی‌پور به «شرق» گفت: «آقای محتشمی‌پور خدمات والای انسانی، اسلامی و انقلابی برجسته‌ای در حیات خود به یادگار گذاشته است. او عاشق اهل‌بیت (ع) و دلباخته حضرت امام بود و از نوجوانی تا پایان عمر بر وفاداری‌اش به مکتب امام ایستادگی کرد. یکی دیگر از آرمان‌های بزرگ آقای محتشمی‌پور فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی بود که هر کاری از دستش بر‌می‌آمد، در این مسیر انجام داد. او همواره در هر عرصه‌ای مدافع حقوق مردم بود و چه در جایگاه وزارت کشور و چه در قامت نمایندگی مجلس این اصل را فراموش نکرد. شجاعت، حرّیت، پاکی، روشن‌بینی و هوش بالای آن مرحوم مثال‌زدنی بود. مجموعه همه این خصلت‌ها از او یک فرد انقلابی و اصلاح‌طلب ساخته بود که هیچ‌گاه به آرمان‌های امام و مردم تردید نکرد و حتما ماندگارترین اقدام او در زندگی‌اش تأسیس حزب‌الله لبنان بود که شجره‌ای طیبه و ماندگار است». ‌امام‌جمارانی: در راه آزادی و حمایت از مظلوم درنگ نداشت سید‌مهدی امام‌جمارانی، از اعضای اولیه و عضو فعلی مجمع روحانیون مبارز که حسینیه جماران هم در سال 59 از سوی او در اختیار امام قرار گرفت، درباره علی‌اکبر محتشمی‌پور به «شرق» گفت: «برادر بزرگوار و ارجمندم مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای محتشمی‌پور تحقیقا از مدافعین سرسخت و نگهبان نهضت امام خمینی از اول تا‌کنون بود و در صداقت و امانت و از‌خودگذشتگی و صراحت لهجه در بیان حق مثال‌زدنی بود. ایشان در زمره قدیمی‌ترین، باوفاترین و صادق‌ترین یاران حضرت امام‌ خمینی و نهضت ایشان بود و در راه استقلال و آزادی و حمایت از مظلوم لحظه‌ای درنگ نداشت تا جایی که در دفاع از آرمان آزادی‌خواهانه ملت‌ها و نهضت‌های مقاوم و مظلوم به‌ویژه ملت فلسطین در سمت سفیر کشورمان در سوریه به افتخار جانبازی نایل شد. ایشان از مؤسسان و پیشگامان ایجاد مجمع روحانیون مبارز بود و چه در دوران فعالیت‌های سیاسی بعد از انقلاب اسلامی و مسئولیت‌ها در وزارت کشور یا نمایندگی مجلس و چه به‌عنوان یک فرد سیاسی فعال همواره بر اصول خود که دفاع از انقلاب و دو اصل برآمده از آن یعنی جمهوریت و اسلامیت بود، پای می‌فشرد و با صراحت لهجه پیوسته مدافع این آرمان‌ها و اصول بود. علاقه و ارادت ایشان به حضرت امام موجب شد که در یک دهه اخیر، ‌در جوار حرم مولای متقیان علی (ع) به زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره امام عزیز و احیای خانه آن حضرت در نجف اشرف همت گمارد و حقیر در سفری که در سال‌های گذشته به عتبات داشتم، ضمن دیدار با ایشان شاهد تلاش‌های فراوان و مؤثر آن مرحوم در ایجاد حوزه علمیه‌ای مثال‌زدنی در جوار بیت امام بودم. درگذشت این مرد بزرگ و مدافع راستین و صادق اصول اولیه انقلاب خسارتی سنگین به شمار می‌رود که بنده لازم می‌دانم فقدان این عالم مجاهد، پارسا و وارسته را به بیت شریف و همسر باوفا و فرزندان عزیز و سایر دوستان و علاقه‌مندان‌شان و نیز به یاران واقعی امام رحمت‌الله علیه تسلیت عرض کنم». ‌ابطحی: پدر معنوی حزب‌الله لبنان بود محمدعلی ابطحی، از اعضای مجمع روحانیون مبارز هم در گفت‌وگو با «شرق» علی‌اکبر محتشمی‌پور را این‌گونه توصیف کرد: «آقای محتشمی‌پور یکی از شخصیت‌های برجسته است که به‌هیچ‌وجه از انقلاب اسلامی جدا نمی‌شود. خصوصیت بارز او آرمان‌خواهی بود؛ به نحوی که زندگی‌اش سراسر آرمان بود. از طرفی عشق آن مرحوم به امام خمینی انکار‌شدنی نیست. آقای محتشمی یکی از دوستان صمیمی‌ من بود و از نزدیک می‌دیدم چه در نجف، چه در دوره نمایندگی‌اش و چه در وزارت کشور از آرمان‌هایش و علاقه‌اش به امام دست نمی‌کشید. در سال 88 نیز که مسئول صیانت از آرای مهندس موسوی بود، همین آرمان‌خواهی را با خود داشت و بعد از آن هم از سیاست کنار کشید و به نجف رفت و به ساماندهی بیت امام می‌پرداخت. یک محور دیگر زندگی آقای محتشمی مبارزه با اسرائیل بود به نحوی که در دهه 60 وقتی سفیر ایران در سوریه بود، با تأسیس حزب‌الله لبنان به مسیر مقاومت علیه اسرائیل شکلی منسجم داد؛ او به نوعی همواره پدر معنوی حزب‌الله لبنان بود که در این مسیر هم چشم و دستش را هزینه کرد. من از همین فرصت فقدان آن مبارز نستوه را به بیت امام، خانواده محتشمی‌پور و همه ملت ایران تسلیت می‌گویم». ‌مقدم: بعد از 88 مورد بی‌مهری واقع شد محمد مقدم، یکی دیگر از اعضای مجمع روحانیون مبارز درباره علی‌اکبر محتشمی‌پور به «شرق» گفت: «قبل از هر چیز باید به شخصیت ممتاز مرحوم محتشمی‌پور اشاره کنم که فردی بسیار متدین و باورمند بود و در تمام زندگی‌اش زیست صادقانه‌ای داشت و صداقت او هر انسانی را جذب خود می‌کرد. او همواره چه در نجف و چه در ایران به راه و مشی امام وفادار بود و از این خط هیچ‌گاه خارج نشد. یکی از اهداف بزرگ و مهم آقای محتشمی‌پور مبارزه با رژیم صهیونیستی بود که برای این کار حزب‌الله لبنان را تأسیس کرد و مورد سوءقصد اسرائیل واقع شد؛ به‌نحوی که دستش از مچ قطع شد. وقتی در پی آن ترور او را به هامبورگ آوردند، من میزان او و خانواده‌اش بودم و هرچه بیشتر با خلق و خویش آشنا می‌شدم، بیشتر شخصیت والایش را درک می‌کردم. در جریان سال 88 هم همراه با آقای موسوی بود و به‌شدت مورد بی‌مهری قرار گرفت. از آن زمان تا پایان عمر هم به نجف رفت و در آنجا بازهم برای ترویج اندیشه‌های امام در جوار بیت امام در این شهر اقامت داشت. من آقای محتشمی‌پور را یک نیروی وفادار به آرای امام و انقلاب می‌دانم که هیچ‌گاه از اینها دور نشد و امروز بسیار متأسفم که ویروس کرونا بسیار زود او را از ما گرفت. به همین مناسبت به تک‌تک همفکران او، خانواده‌اش و مردم ایران تسلیت می‌گویم». ‌قوامی: تفکرش در تمام ابعاد اصلاح‌طلبانه بود ناصر قوامی، از نمایندگان مجلس ششم که در کمیسیون حقوقی و قضائی با مرحوم محتشمی‌پور کار کرده بود، درباره او به «شرق» گفت: «در ابتدا این خسران بزرگ را به پیشگاه حضرت ولیعصر(عج)، خانواده محترم محتشمی‌پور و ملت ایران تسلیت عرض می‌کنم. من به مدت چهارسال در کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس ششم در خدمت آقای محتشمی‌پور بودم و همواره او را شخصیتی تأثیرگذار در مسائل داخلی و خارجی می‌دیدم. او اطلاعات و آگاهی بسیاری در حوزه‌های مختلف داشت و همواره دغدغه‌اش مبارزه با رژیم صهیونیستی بود تا جایی که این رژیم او را ترور کرد و او جانباز شد. آقای محتشمی‌پور یک نیروی کاملا اصلاح‌طلب بود که تفکرش در همه ابعاد اصلاح‌طلبانه بود. او یک عالم و متفکر شیعه بود و در حوزه سیاست هم به‌شدت با درایت عمل می‌کرد. در‌عین‌حال آن‌قدر متواضع بود که وقتی در کمیسیون حقوقی بودیم، بارها به او پیشنهاد شد که نامزد ریاست کمیسیون بشو و حتی منی که رئیس بودم، گفتم شما نامزد بشوی من خودم به شما رأی می‌دهم اما می‌گفت چه اشکالی دارد شما که کار حقوقی بیشتری کرده‌ای در این جایگاه باقی بمانی. من آقای محتشمی‌پور را یک چهره مبارز، آرمان‌خواه، اصلاح‌طلب و متواضع دیدم». ‌فاضل‌میبدی: نگران بود که اهداف انقلاب به انحراف نرود محمدتقی فاضل‌میبدی، از مدرسین حوزه علمیه قم و از پیشگامان انقلاب اسلامی درباره شخصیت علی‌اکبر محتشمی‌پور به «شرق» گفت: «آقای محتشمی‌پور همواره به امام و انقلاب اعتقاد راسخ داشت. او روح لطیفی داشت و همیشه نگران آن بود اهداف قیام مردمی انقلاب اسلامی به انحراف نرود. روح اولیه قیام همیشه برایش اهمیت فراوان داشت. آقای محتشمی‌پور هیچگاه دنبال ثروت و قدرت نرفت و با خلوص نیست و عشق به امام زندگی کرد. در هر جایی که مسئولیت گرفت هم درخشان عمل کرد. امام هم همیشه نظر ویژه‌ای به آقای محتشمی‌پور داشتند. بسیار زود بود که او از میان رفت و حتما جای خالی‌اش پر نمی‌شود. آقای محتشمی‌پور ذخیره انقلاب اسلامی بود که متأسفانه ویروس منحوس کرونا او را از ما گرفت. واقعا مانند او که همیشه در فکر جمهوریت باشند، کم است و حیف و صدحیف که به این زودی از میان ما رفت». ‌مظفری‌نژاد: تحت هیچ شرایطی تسلیم قدرت نمی‌شد در پایان حسین مظفری‌نژاد، از نمایندگان مجلس سوم که با محتشمی‌پور در مجلس همکار بوده است، درباره او به «شرق» گفت: «اولا من این خسارت بزرگ و دردناک را خدمت حضرت ولیعصر(عج)، مادرش فاطمه زهرا(س) که آن مرحوم عشق وافر به حضرت زهرا(س) داشت، ائمه ‌طاهرین(ع)، خانواده بزرگوارشان به‌خصوص همسرشان که همیشه در هر کجا هم‌قدم و هم‌راه آن مرحوم بود و در‌نهایت به ملت ایران تسلیت می‌گویم. در این فرصت می‌خواهم به اختصار چند ویژگی‌ از آقای محتشمی‌پور را بیان کنم. به لحاظ انسانی او فردی اخلاقی، فروتن و متواضع بود و برای همه انسان‌ها احترام قائل بود. یکی دیگر از ویژگی‌هایش شجاعت مثال‌زدنی‌اش بود که در دفاع از حق کوچک‌ترین تعللی نمی‌کرد و اصلا هراس به دل راه نمی‌داد. او بسیار با شرافت بود و در ازای هر بهایی شرافت و کرامت انسانی را معامله نمی‌‌کرد. او یک انسان آزاده بود و واقعا به معنای دقیق کلمه آزاده بود زیرا تحت هیچ شرایطی تسلیم قدرت نمی‌شد و به‌هیچ‌وجه قدرتمندان نمی‌توانستند او را مطیع خود کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های او هوش سرشارش بود. او می‌توانست به خوبی سره را از ناسره تشخیص دهد و فرصت‌طلب‌ها را از مخلصین و انسان‌های پاک به خوبی می‌شناخت. او هیچگاه سیاست را نردبان ترقی خود قرار نداد و سال‌ها در غربت به سر برد. آقای محتشمی‌پور شیفته حضرت امام بود و به او عشق می‌و‌رزید و تا آخرین روز عمر امام یکی از یاران مورد اعتماد ایشان محسوب می‌شد. او بعد از رحلت امام هم با همان ایمان روزهای نخست انقلاب پای اهداف امام و مردم ایستاد و ذره‌ای به خطا نرفت. آقای محتشمی‌پور پیوندی ناگسستنی با ارزش‌ها داشت و به شدت انسان متعهد و متدینی بود و خدا را بر همه‌چیز ترجیح می‌داد. از ویژگی‌های بارز دیگر او دوری از ریا بود. آن مرحوم به‌شدت با تظاهر و ریا مشکل داشت و همیشه خودش بود. یکی از مسائل مهم دیگر حیات سرشار آقای محتشمی‌پور مسئله مبارزه با رژیم صهیونیستی و دفاع از حقوق مردم فلسطین بود و فعالیت‌های او باعث شد که روند مبارزه علیه اسرائیل در کشورهای فلسطین، عراق، سوریه، لبنان و دیگر کشورهای اسلامی به شکلی جدی پیگیری شود و به جرئت می‌توان گفت مبارزه با اسرائیل با نام آقای محتشمی‌پور گره خورده است. او مظلوم هم بود و بسیار ناملایمات را تحمل کرد. به هر روی او در خردادماه، همان ماهی که مرادش یعنی حضرت امام بار سفر بست، به دیار باقی شتافت».

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها