پیدا و پنهان «کشف آب از اعماق ایران»

شرق: چند سالی است که تلاش برای دستیابی به منابع آبی ژرف یا عمیق در سیستان‌و‌بلوچستان با نقد‌ونظرهای مختلفی همراه است و حالا در تازه‌ترین بحثِ حاشیه‌ساز، خبر «پیداشدن چندصد میلیارد مترمکعب آب در اعماق زمین» ایران به موضوع داغ شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده اما ماجرا چیست؟ موضوع حاشیه‌ساز این‌ روزها البته فارغ از بحث‌های کارشناسی چند سال گذشته است و در این روزها ویدئویی در فضای مجازی در‌حال انتشار است که به مردم نوید پیداشدن چند‌صد میلیارد مترمکعب آب در اعماق زمین را می‌دهد که معاون وزیر نیرو دراین‌باره توضیحاتی را ارائه داد. قاسم تقی‌زاده‌خامسی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا، در صفحه اینستاگرام خود با انتشار این ویدئو نوشت: مطالعات اکتشاف آب با عنوان آب ژرف چند‌سالی است که توسط حوزه معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور آغاز شده است. حاصل همکاری آن معاونت با وزارت نیرو در این زمینه منجر به حفاری یک حلقه چاه عمیق به عمق دوهزارو 200 متر (و بعدها به‌طور مستقل توسط حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهور تا عمق سه‌هزارو 100 متر) بود. به گفته وی آبدهی این چاه با استفاده از پمپاژ توسط پمپ شرکت نفت هفت لیتر بر ثانیه و شوری آن نزدیک به آب دریا بود که با حفر یک حلقه چاه کم‌عمق آب‌دهی مذکور و البته با کیفیت خیلی بهتر و با هزینه‌های کمتر قابل دسترسی است. لازم به ذکر است چاه مذکور در ابتدا به‌صورت آرتزین (با آبدهی حدود ۴ لیتر بر ثانیه) بود اما پس از گذشت مدت کوتاهی به‌سرعت از حالت آرتزین خارج شد و بنابراین خروج آب به‌صورت پمپ امکان‌پذیر است. معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا نوشت: ویدئویی که به‌صورت گسترده‌ای در فضای مجازی منتشر شده، مربوط به عملیات شست‌وشوی یک چاه معمولی بوده و هیچ‌گونه ارتباطی با چاه حفاری‌شده در سیستان ندارد. این ویدئو چند سال پیش نیز در فضای مجازی پخش شده و اخیرا بازنشر یافته است. قابل به ذکر است عملیات شستن چاه یک روش معمول پس از حفاری به روش دورانی در آبرفت یا سازند سخت است و منبع ویدئوی منتشرشده نامشخص بوده و بنابراین حتی ممکن است مربوط به ایران هم نباشد، همچنین دکل حفاری مورد استفاده در این ویدئو با دکل حفاری چاه سیستان متفاوت است. خامسی اظهار کرد: لازم به توضیح است انتشار گسترده مطالبی بدون پشتوانه علمی و بدون ارتباط از این دست از سوی افرادی با عناوین دکتر، مهندس، کارشناس آب ژرف و... بدون هیچ‌گونه تخصصی درخصوص آب‌های زیرزمینی سابقه دارد و به‌همین‌دلیل به‌جای انتشار مبانی علمی موضوع در محافل علمی و مجلات رسانه‌های تخصصی از طریق فضای رسانه‌ای و مجازی منتشر می‌شود. به گفته او بدیهی است انتشار مطالبی از این قبیل ویدئوها، صرفا باعث افزایش انتظارات در بخش قابل‌توجهی از مردم می‌شود که نتیجه آن کاهش بهره‌وری در آب کشور خواهد بود.