هیاهو برای هیچ

«نشست امروز میان جو بایدن و ولادیمیر پوتین رؤسای جمهوری ایالات متحده و روسیه در ژنو سوئیس، پاداش اقدامات خرابکارانه پوتین نیست، بلکه فرصتی است برای هشدار بایدن به رئیس‌جمهور تمامیت‌خواه روسیه و می‌تواند آغازگر دوره جدیدی از رابطه واشنگتن و مسکو باشد»؛ این برایند دیدگاه تحلیلگران و کارشناسانی است که در میزگرد دانشگاه استنفورد که به بهانه دیدار بایدن و پوتین ترتیب داده شده بود، شرکت کردند. «کارتین استونر» محقق علوم سیاسی دانشگاه استنفورد، «مایکل مک‌فال» استاد علوم سیاسی و سفیر سابق ایالات متحده در روسیه، «ز گوتمولر» محقق اندیشکده هوور و معاون دبیرکل سابق ناتو و «نورمن نایمارک» مورخ روسیه در این گفت‌وگو حضور داشتند. آنها متفق‌القول بودند که مذاکرات امروز می‌تواند روابط ایالات متحده و روسیه را بازتنظیم کند و در موارد خاص هم بازدارندگی ایجاد کند، از‌جمله امنیت سایبری -‌با توجه به حملات اخیر به نهادهای فدرال در ایالات متحده آمریکا- و ایجاد ثبات استراتژیک مربوط به سلاح‌های هسته‌ای. رابطه فعلی ایالات متحده و روسیه نایمارک: روابط فعلی روسیه و آمریکا احتمالا در پایین‌ترین نقطه از اوایل دهه 1980 قرار دارد. زمانی که روابط بین دو قدرت برتر هسته‌ای جهان تا این حد سرد و پرتنش است، باید از نشست امروز در ژنو استقبال کرد. سه ماه پیش و زمانی که مسکو ده‌ها هزار سرباز را به مرز اوکراین منتقل کرد، نیروی هوایی و دریایی خود را در منطقه مستقر کرد. بایدن و پوتین تأکید کرده‌اند که در روابط دوجانبه خود به دنبال ایجاد ثبات، اعتماد دوجانبه و رفتار قابل پیش‌بینی هستند؛ اما هم‌زمان دولت‌های متبوع آنها هشدار داده‌اند كه نباید از اجلاس ژنو انتظار پیشرفت جدی و درخور توجهی در رابطه دو کشور داشت. استونر: آمریکا از اواخر دولت دوم باراك اوباما به دلیل عقب‌نشینی از سیاست جهانی، اهرم‌های فشار زیادی را در برابر رقیبی مثل روسیه از دست داد. این رویکرد در دوره دونالد ترامپ هم با شعار «اولویت با آمریکا» جدی‌تر از قبل دنبال شد. اما همچنان برخی اهرم‌ها را در اختیار داریم و باید دید تا چه میزان می‌توان از آن استفاده کرد. ما لزوما نمی‌خواهیم روسیه را بی‌ثبات کنیم؛ زیرا با کشوری بزرگ، پیچیده و دارای سلاح هسته‌ای روبه‌رو هستیم. اما همه نشانه‌ها به ماندن پوتین در قدرت تا سال 2036 اشاره دارد. او قدرت را کنار نمی‌گذارد و به نظر می‌رسد ما باید سعی کنیم در موارد خاص بازدارندگی ایجاد کنیم، ازجمله درباره نگاه او به اوکراین که مانند یکی از اقمار اتحاد جماهیر شوروی به آن نگاه می‌کند. درباره گرجستان و بلاروس هم وضعیت همین‌گونه است. انتقادها به دیدار بایدن با پوتین استونر: یک سؤال منطقی در مورد اینکه چرا بایدن و پوتین ملاقات می‌کنند، وجود دارد و باید دید آیا این دیدار به‌نوعی پاداش به پوتین برای اقدامات مخربش است؟ من نظر دیگری دارم و فکر می‌کنم این جلسه نه‌تنها اعتباربخشیدن به پوتین و تأیید اقدامات اخیر او نیست، بلکه می‌تواند دیداری هشدارآمیز از سوی بایدن باشد. بایدن در این ملاقات می‌تواند تأکید کند که اگر حملات سایبری روسیه ادامه یابد، ایالات متحده هم گزینه‌هایی روی میز دارد. نایمارک: هیچ دلیلی وجود ندارد که رئیس‌جمهوری آمریکا نتواند در مورد موضوعات چالش‌برانگیزی مانند امنیت سایبری، حقوق بشر، آزادی الکسی ناوالنی مخالف سرشناس پوتین، حمایت از حاکمیت اوکراین و سایر موارد مهم در دستور کار آمریکا با پوتین صحبت کند. در کنار آن نیز می‌توان به موضوعات مورد علاقه متقابل اشاره کرد؛ آینده کنترل تسلیحاتی، گرم‌شدن کره زمین و قوانین و قواعد حضور در قطب شمال و اقدامات در فضا. همیشه می‌توان امیدوار بود که نشست رهبران ایالات متحده و روسیه مانند آخرین نشستی باشد که در حاشیه دریاچه ژنو در نوامبر 1985 برگزار شد. رونالد ریگان و میخاییل گورباچف رهبران آمریکا و روسیه در آن دیدار زمینه را برای پیشرفت‌های جدی در روابط دو کشور فراهم کردند. امید به احیای روابط استونر: می‌دانم که در واشنگتن این دیدگاه غالب است که وقتی رؤسای جمهوری پیشین احیای روابط با روسیه را امتحان کرده‌اند و ناموفق بوده‌اند، بایدن هم کاری از پیش نخواهد برد. اما فکر می‌کنم این دیدگاه اشتباه است. این نشست می‌تواند آغازگر فصل جدیدی از روابط میان روسیه و آمریکا باشد؛ رابطه‌ای که نیاز به شفافیت و ثبات بیشتری دارد. اما با توجه به اختلاف‌ها و تضاد منافع گسترده دو طرف، این به آن معنا نیست که شاهد رابطه‌ای دوستانه خواهیم بود. روسیه و ایالات متحده همچنان نیاز به گفت‌وگو دارند؛ زیرا حل بسیاری از موضوعات مشترک تنها در صورت هماهنگی دوجانبه امکان‌پذیر است. علاوه بر این، حتی در پرتنش‌ترین دوران جنگ سرد هم رهبران هر دو کشور با هم گفت‌وگو می‌کردند. روسیه دوباره خود را به‌عنوان مهیب‌ترین قدرت در اروپا مطرح کرده و پوتین می‌خواهد بایدن این امر را تصدیق کرده و به این موضوع اعتراف کند که ایالات متحده دیگر توانایی نادیده‌گرفتن روسیه را ندارد. امکان توافق میان بایدن و پوتین مک‌فال: هنگامی که در دولت بودم و دمیتری مدودف رئیس‌جمهور روسیه بود، چنین نشست‌هایی را برگزار می‌کردم. این جلسات راهی بود تا از طریق آن دولت‌های خود را مجبور کنیم آنچه را وزارت خارجه امری قابل اجرا و قابل تحقق می‌داند، اجرا کند. ما این نشست‌ها را صرفا برای برگزاری یک نشست ترتیب نمی‌دادیم. در اولین ملاقات اوباما و مدودف در جولای 2009، فهرستی طولانی از اقدامات قابل اجرا را به آنها تحویل دادیم. اما امروز راهی برای تکرار آن متصور نیستم؛ به این دلیل که پوتین نمی‌خواهد با واشنگتن همکاری کند. او نمی‌خواهد فهرستی از اقدامات قابل اجرا در اختیارش قرار گیرد؛ چراکه نمی‌خواهد قدمی جدی برای کاهش تنش بردارد. این امر برای بایدن چالش‌برانگیز خواهد بود؛ زیرا او گفته است که می‌خواهد یک رابطه پایدار و قابل پیش‌بینی با پوتین داشته باشد. آرزوکردن عیب نیست ولی فکر نمی‌کنم پوتین به آن نوع روابط علاقه‌مند باشد؛ بنابراین نشست‌هایی از این دست چالشی اساسی ایجاد می‌کند. گوتمولر: با تفاوت‌هایی آشکار میان تعریف دو طرف از تهدید، بعید به نظر می‌رسد که بایدن و پوتین حتی درباره پیمان هسته‌ای توافق کنند. اگرچه آنها می‌توانند توافق كنند كه با مشارکت متخصصان، این مسئله را حل كنند. آنها همچنین ممکن است به این نتیجه برسند که با کار مشترک، به یک تعریف واحد از ثبات و تهدید برسند. در نهایت آنها می‌توانند با تعیین یک ضرب‌الاجل موافقت کنند؛ بنابراین گفت‌وگوها همچنان ادامه خواهد یافت. این نتیجه دلخواه نخواهد بود، اما حداقل این است که مسکو و واشنگتن چالش هسته‌ای را دوباره در دستور کار دو طرف قرار می‌دهند. دستاوردهای احتمالی بایدن مک‌فال: من فکر می‌کنم محتمل‌ترین امکان برای پیشرفت را باید در آغاز مذاکرات استراتژیک برای ایجاد ثبات جست‌وجو کرد. این عبارتی انتزاعی برای آغاز روند مذاکرات در مورد تسلیحات هسته‌ای دو کشور است و در صورت نتیجه‌بخش‌بودن می‌تواند معاهده جدید استارت نام گیرد. بایدن و پوتین به درستی پیمان فعلی استارت را در اوایل امسال به مدت پنج سال تمدید کردند و فکر می‌کنم این اقدامی بسیار هوشمندانه بود. شخصا روی این پیمان کار کردم و فکر می‌کنم این پیمان شایسته تمدید است. اما زمان این پیمان هم تمام خواهد شد و دور بعدی مذاکرات بسیار پیچیده‌تر خواهد بود. امیدوارم بایدن و پوتین برای شروع مذاکرات، فرایندی جدی‌تر را آغاز کنند. گوتمولر: شاید تنها موضوعی که بایدن می‌تواند با ولادیمیر پوتین در ژنو توافق کند، برنامه هسته‌ای است. از آنجا که این دو طرف در ماه فوریه توافق کردند که پیمان جدید استارت را به مدت پنج سال تمدید کنند، این پیام عمومی و روشن را ارائه داده‌اند که قصد دارند توافقی را برای جایگزینی استارت جدید و آغاز مذاکرات ثبات استراتژیک دنبال کنند. با این حال انتظار نمی‌رود که آنها ایده‌های یکسانی در مورد این دو هدف داشته باشند. بایدن توافق جدیدی برای کنترل تسلیحات می‌خواهد که تمام کلاهک‌های هسته‌ای قابل پرتاب در موشک‌ها با برد قاره‌ای یا برد کوتاه‌تر را شامل شود. او همچنین می‌خواهد برخی از انواع جدید سلاح‌های هسته‌ای را که روس‌ها در حال تولید هستند، کنترل کند. این سلاح‌های عجیب هنگام مذاکره برای پیمان استارت جدید وجود نداشت و اکنون آنها باید کنترل شوند. در مقابل، پوتین روی موشک‌های متداول دوربرد ایالات متحده متمرکز است و نگران این موشک‌هاست که دقت و قدرت تخریبی سلاح‌های هسته‌ای را دارند. پوتین معتقد است ایالات متحده می‌تواند با استفاده از این سلاح‌های متداول اهداف سختی مانند مرکز فرماندهی هسته‌ای مسکو را منهدم کند. او همچنین نگران است که ایالات متحده روش‌های بهتر و دقیق‌تری را برای رهگیری موشک‌های هسته‌ای روسیه و نابودی آنها قبل از رسیدن به اهدافشان به کار گیرد. بدترین کابوس پوتین این است که ایالات متحده نیروهای بازدارنده هسته‌ای او را بدون توسل به سلاح هسته‌ای تضعیف می‌کند. توصیه به بایدن مک‌فال: اول اینکه جلسه یک به یک و بدون حضور دیگران نداشته باشد. بهتر است فقط یک جلسه عادی برگزار شود. دوم اینکه من توصیه می‌کنم کنفرانس مطبوعاتی مشترک نداشته باشد که باز هم به پوتین تریبونی برای حمله به غرب و فرار از پاسخ‌گویی با متهم‌کردن دیگران داده شود. بهتر است کنفرانس مطبوعاتی جداگانه داشته باشند؛ زیرا بیشتر مردم در مقایسه با آنچه پوتین می‌گوید، به آنچه بایدن می‌خواهد بگوید علاقه‌مند هستند. سوم، فکر می‌کنم مهم است که وقتی امکانش را دارید، همکاری کنید؛ اما باید در مورد اختلافات نیز صراحت داشت. انتظار دارم بایدن در مورد الکسی ناوالنی و آمریکایی‌هایی که به اشتباه در روسیه بازداشت شده‌اند، درباره شبه‌جزیره کریمه که هنوز در اشغال روسیه است، شبه‌نظامیان مورد حمایت روسیه در شرق اوکراین و مناطقی از گرجستان و حملات سایبری بی‌وقفه، با پوتین صحبت کند. در آخرین دیدار بایدن و پوتین در سال 2011 حضور داشتم و اطمینان دارم بایدن می‌تواند این موضوعات دشوار و چالش‌برانگیز را با پوتین در میان بگذارد. نشانه‌های مؤثربودن نشست استونر: اگر بایدن و پوتین توافق كنند كه كمیته یا شورایی مشترك درباره امنیت سایبری ایجاد كنند، نشانه‌ای از موفقیت‌آمیز‌بودن نشست خواهد بود. اگر آنها دوباره بر سر جایگزینی یا احیای توافق‌نامه مینسک‌2 که به دنبال پایان‌دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین است، مذاکره کنند یا اگر درباره کاهش بیشتر سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی یا سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک مذاکره کنند، نشان‌دهنده مثبت‌بودن مذاکرات است.