بحران در دموکراسی فرانسه

کمتر از یک سال مانده به انتخابات سراسری در فرانسه، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری این کشور و حزب میانه‌روی «جمهوری به پیش» شکست سختی را در انتخابات محلی محتمل شدند تا زنگ خطر برای میانه‌رو‌ها در فرانسه به صدا درآید. ناکامی مکرون در حالی رقم خورد که احزاب جریان اصلی چپ و راست در انتخابات منطقه‌ای فرانسه بسیار موفق عمل کردند و علاوه‌بر حزب «جمهوری به پیش»، حزب راست‌گرای افراطی «جبهه ملی» به ریاست مارین لوپن را هم شکست دادند. احزاب چپ‌گرا در این انتخابات حدود 34 درصد آرا را در سراسر فرانسه به دست آوردند و راست‌گرایان نیز 29 درصد و جریان راست افراطی جبهه ملی تنها 19 درصد آرا را به دست آورد. حزب میانه‌روی «جمهوری به پیش» که با سایر احزاب میانه‌رو و راست‌گرا ائتلاف می‌کند نیز تنها حدود 11 درصد آرا را به خود اختصاص داد. نتایج این حزب در برخی مناطق به اندازه‌ای ضعیف بود که حتی نتوانستند به دور دوم انتخابات راه یابند. این نتایج حاکی از آن است که رأی‌دهندگان اقبال بیشتری به رؤسای در حال کناره‌گیری شوراهای محلی که اغلب از احزاب راست‌گرا و چپ‌گرا بودند، نشان دادند. در شرایطی که 10 ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در آوریل 2022 باقی مانده، این انتخابات معیار خوبی برای سنجش نگاه افکار عمومی فرانسه به سیاست‌مداران و احزاب این کشور محسوب می‌شود. فرانسه در حدود یک سال اخیر با همه‌گیری ویروس کرونا و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن درگیر بود و در این مدت دو بار هم قرنطینه سراسری در این کشور اعمال شد که نارضایتی‌هایی را از مکرون برانگیخت و این نارضایتی در نتایج انتخابات منطقه‌ای روز یکشنبه مشهود بود. در شمال فرانسه، «ژاویر برتران» محافظه‌کار و از گزینه‌های مطرح برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده موفق شد حدود 41 درصد آرا را به دست آورد؛ در‌حالی‌که حزب راست‌گرای افراطی «جبهه ملی» به رهبری مارین لوپن فقط 24 درصد آرا را در این منطقه کسب کرد. برتران عصر روز یکشنبه و با مسجل‌شدن پیروزی‌اش، در بیانیه‌ای پیروزمندانه اعلام کرد «آرواره‌های جبهه ملی را شکستیم». نامزدهای حزب میانه‌روی «جمهوری به پیش» هم در شمال فرانسه اندکی بیش از 9 درصد آرا را کسب کردند و نتوانستند به حدنصاب 10 درصد آرا برای راهیابی به دور دوم برسند. این نتیجه نشان‌دهنده یک شکست تحقیرآمیز برای مکرون است که در دوران تبلیغات انتخاباتی پنج وزیر خود را برای کسب رأی به این منطقه اعزام کرده بود. این نتایج برای راست‌گرایان افراطی «جبهه ملی» نیز بسیار ناامیدکننده بود. مارین لوپن امیدوار بود حداقل در یک شورای منطقه‌ای پیروز شود تا در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری اعتبار و اعتمادبه‌نفس لازم برای حضور در انتخابات سال آینده به حزبش بازگردد. در جنوب فرانسه و در جایی که لوپن امیدوار بود یک پیروزی راحت به دست آورد، رقابت سخت‌تر از حد انتظار بود. «تیری ماریانی»، نامزد جبهه ملی 36 درصد آرا را به دست آورد تا بالاتر از «رناد موسلیه»، نامزد راست‌گرایان و مورد حمایت حزب حاکم «جمهوری به پیش» قرار گیرد که 32 درصد آرا را کسب کرد. عدم استقبال عمومی یکی از نکات درخور توجه در انتخابات روز یکشنبه، عدم استقبال از برگزاری این انتخابات بود و براساس گزارش‌های اولیه، حدود 66 درصد از واجدان شرایط در این رأی‌گیری شرکت نکردند. «مارین لوپن»، رهبر حزب «جبهه ملی»، ثبت رکورد کمترین مشارکت‌کننده در انتخابات را «فاجعه‌ای مدنی» توصیف کرد و گفت: «دولت فرانسه در سال‌های اخیر نتوانسته اعتماد عمومی به نهادهای سیاسی را احیا کند و چالش‌های یک سال اخیر ناشی از همه‌گیری کرونا و سوءمدیریت دولت مکرون وضعیت را حتی بدتر کرده است. باید بپذیریم که نزدیک به 70 درصد در این انتخابات به‌دلیل بی‌اعتمادی به یک سیستم انتخاباتی از رأی‌دادن منصرف شدند. روند فعلی این حس را به مردم فرانسه منتقل کرده است که شرکت در انتخابات تأثیری در زندگی و کار آنها ندارد و هیچ‌چیزی تغییر نخواهد کرد». با مشخص‌شدن نتایج دور اول انتخابات منطقه‌ای در فرانسه، نامزدهایی که بیش از 10 درصد آرا را کسب کرده‌اند، خود را برای برگزاری دور دوم انتخابات در 27 ژوئن آماده می‌کنند. پس از رأی‌گیری در دور اول، احزاب تا امروز فرصت دارند برای دور دوم ائتلاف کرده و فهرست نامزدهای خود را برای انتخابات 27 ژوئن دوم ثبت کنند. در انتخابات منطقه‌ای سال 2015، احزاب چپ‌گرا توانسته بودند 36 درصد آرا را به دست آورند و بالاتر از محافظه‌کاران قرار گیرند که 32 درصد رأی کسب کردند. راست‌گرایان افراطی جبهه ملی نیز 27 درصد آرا را به دست آوردند. در انتخابات منطقه‌ای پیشین هنوز حزب «جمهوری به پیش» تأسیس نشده بود. «هیو اسکافیلد»، تحلیلگر تحولات فرانسه، در واکنش به نتایج انتخابات فرانسه و درصد بالای عدم مشارکت در انتخابات می‌گوید: «کارشناسان و تحلیلگران هنوز دقیقا نمی‌دانند آنچه را که در انتخابات یکشنبه رقم خورد، چگونه تحلیل و تفسیر کنند و سؤالاتی دارند که هنوز پاسخی برای آنها نیافته‌اند. آیا با این نتایج، مارین لوپن و جبهه ملی را باید شکست‌خورده دانست یا مکرون و حزب میانه‌روی او ناکام بودند؟ آیا راست میانه واقعا برای چالش انتخابات ریاست‌جمهوری در سال آینده آماده است؟ سوسیالیست‌ها و سبزها تا چه اندازه در قدرتمند ظاهر‌شدن چپ‌ها موفق بودند؟ یا شاید سؤالات اساسی هیچ‌کدام از موارد بالا نبود و بحران در دموکراسی فرانسه را باید چالش اصلی در نظر گرفت. در انتخابات یکشنبه از هر سه نفر فقط یک نفر رأی داده است. امانوئل مکرون و مارین لوپن چندان از نتیجه به‌دست‌آمده راضی نیستند و این نارضایتی برای مکرون بسیار پررنگ‌تر است. موفقیت خاویر برتراند در شمال و والری پکرس در منطقه پاریس نشان داد مکرون و میانه‌روهای فرانسه رقبایی جدی در انتخابات سال آینده خواهند داشت. چپ‌ها هم با موفقیتی که به دست آوردند، می‌توانند امیدوار باشند که اگر اتحاد خود را حفظ کنند، سال آینده دستاوردی بهتر از سال 2017 خواهند داشت. در این میان این نکته را نمی‌توان فراموش کرد که میزان درخور توجه غایبان در انتخابات زنگ خطر را برای دموکراسی فرانسه به صدا درآورده و نارضایتی از نهادهای سیاسی را افزایش داده است. ‌غایبان در انتخابات روز یکشنبه که اکثریت واجدان شرایط را شامل می‌شوند، در صورت حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده می‌توانند نتیجه‌ای کاملا متفاوت را رقم بزنند».