فرصتی که از دختران گرفته میشود
روزنامه هشت صبح که به تازگی به عنوان یکی از روزنامهها به کارزار «برابری جنسیتی» پیوسته است، مقالهای درباره روند رفع ممنوعیت ترانهخوانی دختران افغان نوشته است که در آن چالههای متعددی را که مسیر آموزش دختران و مسیر سختی که دستاندرکاران موسیقی پیمودهاند، مورد توجه قرار داده و ارزیابی کرده است. آن هم در روزگاری که هر روز خبری از کشتهشدن مجریان و روزنامهنگاران زن در افغانستان منتشر میشود و نشان از حساسبودن شرایط این کشور دارد. در این مقاله آمده است: «جنگ طولانیمدت در افغانستان، پیکر آموزش را شکننده کرده است. از یک سو جنگ بر سر قدرت سبب سیاستزدگی معارف شده و از سوی دیگر، افراطیت مذهبی در این کشور اسلامی باعث شده است که حلقاتی به دنبال ایدئولوژیکسازی نظام آموزشی باشند. از نظر سیاسی، افغانستان طرفدار آموزش دختران است؛ اما از حیث فرهنگی، محدودیتهایی برای رفتن دختران به مکتب در مناطق خاصی وجود دارد. هرچند قانون اساسی افغانستان بر برابری جنسیتی تأکید دارد؛ اما در عمل کاستیهای جدی را شاهدیم. نجیبه آرین، سخنگوی وزارت معارف افغانستان به هشت صبح میگوید که در حال حاضر ۹٫۷ میلیون شاگرد در کشور وجود دارند که ۴۲ درصد آنها را دختران تشکیل میدهند. همچنین، از ۳٫۷ میلیون کودک بیرون از مکتب، قریب به ۶۰ درصدش دختران هستند. آرین تأکید میکند که دختران در ولایات جنوبی و شرقی بیشتر از حق آموزش محروم هستند. علت این محرومیت، در کنار ناامنی، رسم و رواجهای قبیلهای و عنعنوی است. قبیلهای به این معنا که بیشتر مناطقی که توسط طالبان کنترل میشود، به یک قوم خاص تعلق دارد. طالبان موافق رفتن دختران به مکتب نیستند. رویکرد طالبان در مناطق تحت کنترلشان گویای این است که هرگز این گروه تغییر نکرده است. حتی اگر والدین بخواهند، طالبان اجازه نمیدهند دختران به مکتب بروند. با وجود اعمار مکاتب در ۲۰ سال گذشته، طالبان تعدادی از این مکاتب را ویران کردهاند. راه دشوار زنان افغان به عنوان ۵۰ درصد نفوس جمعیت کشور، منجر به کسب تجارب و دادخواهیهای موفقي شده است. مکاتب افغانستان در بسیاری از ولایات در سه ماه زمستان تعطیل است؛ زیرا ساختمان مکاتب بسیار فرسوده و سرد است. از سوی دیگر مثلا در هوای ۴۰ درجه، لنگرهارد، دختران با لباس بلند و چادری که حتی صورتشان را پوشانیده بود، برای درسخواندن به مدرسه میآمدند. اما امروز کارزار «ترانهخوانی معارف»، یک نمونه موفق تغییر جنسیتی آغاز شده است. در تابستان 99 کارزاری آغاز شد که با اعتراض زنان روبهرو شد. در این دستور گفته شده بود که ترانهخوانی دانشآموزان دختر بالاتر از ۱۲ سال در محافل عمومی و مردانه ممنوع است. این طرح با انتقادات جدی مواجه شد و کنشگران اجتماعی و مدنی «کارزار ترانهخوانی معارف» را راهاندازی کردند. اعتراض به شکل آنلاین و در فضای مجازی بود. غیر از یک مورد، به دلیل همهگیری کرونا، گردهمایی دیگری برگزار نشد. کارزاری خودجوش که هیچکسی نمیتواند ادعای رهبری آن را کند. بیش از صد زن با خواندن ترانههای کودکی خود مقابل دوربین و انتشار آن در فضای مجازی، در این کارزار شرکت کردند. حمایت عمومی از این کارزار گسترده بود و بازتاب طولانی داشت».