هدررفت آب و سرمایه

شرق آنلاین - لیلا مرگن: «آب تهران پر از نیتراته و حتما برای حفظ سلامتتون نیاز به دستگاه تصفیه آب دارید»، «اینا درباره سلامت آب دروغ میگن» این جملات شاه‌بیت تبلیغات اپراتورهایی هستند كه به نمایندگی از طرف یكی از شركت‌های فروشنده دستگاه‌های تصفیه آب، با مشتركان شهرهای مختلف تماس می‌گیرند و سعی می‌كنند دستگاه‌های خود را به فروش برسانند. تبلیغاتی كه اگرچه برای این شركت‌ها سود به همراه دارد اما جیب مشتری‌ها و منابع آب كشور را خالی می‌كند. بسیاری از شهرهای كشور آب باكیفیت مطلوب در اختیار دارند اما شركت‌های فروشنده دستگاه‌های تصفیه آب تلاش می‌كنند با تبلیغاتی دروغین، مردم را به خرید یك دستگاه تصفیه آب ترغیب كنند. دستگاهی كه هر خانوار علاوه بر اینكه بین یك‌میلیون‌و صد تا دو میلیون تومان (بسته به مدل دستگاه) باید برای آن هزینه كند، مصرف آب خانوار را بین 30 تا 40 درصد به دلیل هدررفت آب توسط این دستگاه‌ها، افزایش می‌دهد. به این ترتیب، هر خانوار، قبض آبی به میزان 30 تا 40 درصد گران‌تر از حد مصرف خود باید پرداخت كند. مصرف بیشتر آب نه تنها باعث هدررفت سرمایه مشتریان و یارانه‌های سنگین دولتی در بخش آب شرب می‌شود بلكه دولت را ناگزیر می‌كند كه به سرمایه‌گذاری‌های هنگفت برای اجرای پروژه‌های تأمین آب شرب شهرها تن دهد. در بسیاری از شهرهای خشك كشور نیز به دلیل استفاده از این دستگاه غیرضروری كه مصرف آب را بیشتر می‌‎كند، بحران آب تشدید می‌شود. شركت‌های فروشنده دستگاه‌های تصفیه آب كم نیستند. از تماس‌های یك روز در میانشان می‌شود فهمید كه تعداد زیادی شركت از طریق لیست شماره تلفن‌هایی كه در اختیار دارند، با مشتركان نقاط مختلف تهران تماس می‌گیرند تا دستگاه‌های تصفیه آب خود را معرفی كنند. این داستان فقط مختص تهران نیست. در بسیاری از شهرهای ایران، همین شركت‌ها فعال هستند. تجارت همه آنها هم بر تبلیغاتی استوار است كه بارها از سوی مسئولان وزارت نیرو تكذیب شده است. فروشندگان دستگاه‌های تصفیه آب مدعی هستند كه آب بسیاری از شهرها آلوده است. چون از آب چاه برای تأمین نیازهای شرب استفاده می‌شود. این آب آلوده به نیترات است. گروهی هم با تكیه بر عدم اعتماد مردم به اظهارات مقامات دولتی، با دروغگوخواندن متولیان وزارت نیرو از انواع امراضی كه در انتظار شهروندان شهرهای مختلف است، سخن می‌گویند و با آب و تاب دستگاه‌هایی را تبلیغ می‌كنند كه اغلب با سیستم اسمز معكوس (RO) كار می‌كند و توان حذف ۹۹درصدی املاح مضر آب مانند نیترات، آرسنیک و... همچنین مواد شیمیایی منشقات کلر و شوینده‌ها و انواع میکروب‌ها و باکتری‌ها از آب را دارد. قیمت‌ها بیش از یك میلیون تومان دستگاه‌های تصفیه آب خانگی فقط از طریق تماس اپراتورهای شركت‌های مختلف به فروش نمی‌رسند. كافی است جست‌وجویی كوچك در اینترنت داشته باشید تا انواع دستگاه‌های تصفیه آب خانگی كه قیمت آنها بین یك‌میلیون‌و صد تا دو میلیون تومان است، مقابل دیدگان شما ظاهر شود. از معتبرترین اپ‌های فروش كالا تا سایت‌های گمنام، دستگاه‌های تصفیه آبی را معرفی می‌كنند كه برای مصرف‌كننده شهرهای دارای آب مطمئن هیچ خاصیتی ندارد و حتی گاهی مضر هم هست و هزینه‌های زیادی به كشور تحمیل می‌كند اما تنها نفع آن پرشدن جیب گروهی است كه به دنبال فروش این دستگاه‌ها هستند. دستگاه‌های تصفیه آب خانگی بدون خدمات پس از فروش و آموزش‌های لازم به خانه‌ها راه می‌یابد و تبعات آن گریبان مصرف‌كننده را می‌گیرد اما به ظاهر كسی هم پاسخگوی آسیب‌های ناشی از توزیع این دستگاه‌ها نیست و معلوم نیست كدام دستگاه دولتی باید ناظر بر تبلیغات و فعالیت شركت‌های فروشنده دستگاه‌های تصفیه آب باشد. افزایش نرخ قبوض با استفاده از دستگاه تصفیه «استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی، مصرف آب را بین 30 تا 40 درصد افزایش می‌دهد». این جمله را علی‌اصغر قانع به‌عنوان معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به «شرق» می‌گوید. بر اساس اعلام نظر این مقام مسئول، استفاده از دستگاه تصفیه آب خانگی صرفا به اسراف این ماده حیاتی دامن می‌زند و سبب می‌‎شود خریدار هزینه بالایی را متقبل شود. او تأكید می‌كند: در شهرهایی مثل تهران كه مشكلی از نظر سلامت آب ندارند، استفاده از دستگاه‌های تصفیه به نفع مشترك و كل اجتماع نیست. در تهران به‌قدری خروجی تصفیه‌خانه‌ها مطمئن است كه استفاده از دستگاه تصفیه آب هیچ توجیهی ندارد. این سخنان قانع به این مفهوم است كه در بسیاری از كلان‌شهرها كه خروجی تصفیه‌خانه‌های آب آنها به طور دائمی پایش می‌شود، افراد با خرید دستگاه تصفیه آب، صرفا آب شرب كشور را هدر می‌دهند و به‌این‌ترتیب نه‌تنها به بحران آب دامن می‌زنند، بلكه زمینه اتلاف یارانه‌های سنگینی را كه دولت به تأمین آب شرب اختصاص داده است فراهم می‌كنند. همچنین در شرایطی كه بسیاری از شهرهای ایران در وضعیت قرمز تأمین منابع آب شرب قرار دارند، دولت به دلیل اسراف آب توسط این دسته از مشتركان فریب‌خورده، ناگزیر به پرداخت هزینه‌های هنگفت برای اجرای پروژه‌های تأمین آب می‌شود. درحالی‌كه اگر این دستگاه‌های غیرضروری از خانه‌های مردم حذف شوند، بین 30 تا 40 درصد در مصرف آب هر مشترك صرفه‌جویی خواهد شد. ایجاد بیماری گوارشی و پوستی با استفاده از دستگاه تصفیه آب بدون‌شك استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی نیازمند آموزش است، اما فروشنده این دستگاه‌ها در بهترین شرایط، نصب دستگاه را با دریافت هزینه برعهده می‌گیرد و در نهایت این مصرف‌كننده است كه متضرر اصلی این تجارت مبتنی‌بر دروغ می‌شود. علیرضا نوذری‌پور، قائم‌مقام پیشین آب و فاضلاب تهران، در گفت‌وگو با «شرق» درباره تبعات استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی با تأكید بر اینكه شهری مانند تهران اصلا نیازی به دستگاه‌های تصفیه آب خانگی ندارد، تماس‌های اپراتورهای شركت‌های فروشنده دستگاه‌های تصفیه آب را اقدامی در راستای تحریك مردم توصیف می‌كند كه بیشتر جنبه تجاری دارد. او تأكید می‌كند: اگر از این دستگاه‌ها درست استفاده نشود و تنظیمات دستگاه‌ها درست نباشد، منجر به ایجاد بیماری‌های پوستی و گوارشی در افراد خواهد شد، زیرا سیستم‌های اسمز معكوس میزان قلیایی و اسیدیته آب را تغییر می‌دهند و عدم تنظیم صحیح آن باعث ایجاد اثرات منفی روی سلامت انسان می‌شود. نوذری‌پور می‌گوید: با توجه به اثرات منفی این دستگاه‌ها، برای مناطقی كه تخصصی در زمینه استفاده از دستگاه ندارند یا استفاده از این دستگاه‌ها ضروری نیست، بهتر است كه از دستگاه تصفیه خانگی استفاده نشود. آلوده‌شدن آب سالم علی‌اصغر قانع به‌عنوان معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور نیز اثرات سوء ناشی از تنظیمات نامناسب دستگاه‌های تصفیه آب خانگی بر سلامت انسان را تأیید می‌كند. او می‌گوید: بسیاری از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی فیلترهای شنی دارند و این فیلترها امكان گرفتن برخی از املاح را ندارند. او ادامه می‌دهد: از آنجا كه كنترلی روی آب خروجی دستگاه‎های آب خانگی وجود ندارد، افراد معمولی متوجه نمی‌شوند كه فیلتر دستگاه چه زمانی باید تعویض شود و این مسئله سبب می‌شود كه آب تصفیه‌شده توسط این دستگاه‌ها كیفیت مطلوب را نداشته باشد. به‌این‌ترتیب، اثرات منفی این دستگاه‌ها از مزایای آن به مراتب بیشتر است. قانع بیان می‌كند: اگر دستگاه‌های تصفیه آب خانگی درست كار نكنند، باعث تجمع بیوفید می‌شوند و مشكلات آب خروجی آن از آب معمولی بیشتر می‌شود. در بسیاری از شهرهای ایران كنترل‌های آب شرب شبكه به صورت دائمی انجام می‌شود و آب شبكه به مراتب مطمئن‌تر از آب این دستگاه‌هاست. به گفته او، در برخی از شهرها كه درجه شوری آب بالاست یا آب آنها سنگین است، اگر ذائقه افراد دچار مشكل باشد، نیاز به دستگاه تصفیه آب خانگی وجود دارد، اما از آنجا كه در شهرهای مختلف شركت‌های آب و فاضلاب و وزارت بهداشت به‌طور روزانه و ساعتی سلامت آب را كنترل می‌كنند، خرید دستگاه تصفیه آب توجیه فنی و اقتصادی نداشته و استفاده از این سیستم‌‎ها كار درستی نیست.