مرد پشت‌ صحنه پکن

به گزارش روزنامه شرق، سال 2012 و زمانی که ‌«شی جین‌پینگ‌» از سوی نمایندگان ارشد حزب کمونیست چین به رهبری این حزب منصوب شد، یک اقتصاددان دانش‌آموخته دانشگاه هاروارد را همراه با خود وارد دفتر سیاسی این حزب حاکم بر چین کرد. «لیو هی»، همکلاسی و دوست صمیمی شی جین‌پینگ در یک مدرسه راهنمایی پکن در اوایل دهه 1960 بود.

لیو که متولد ژانویه 1952 است، در رشته اقتصاد صنعتی از دانشگاه رنمین پکن فارغ‌التحصیل شد و بعدها در دانشگاه استون‌هال تحصیل کرد و سپس کارشناسی ارشد خود را در رشته مدیریت دولتی از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.

«هی» شروع خوبی در عرصه سیاسی کنار «شی» داشت و در جایگاه مذاکره‌‌کننده ارشد تجاری چین با ایالات متحده، اعتماد رهبران حزب کمونیست چین را بیش از گذشته جلب کرد. در دنیای پرشتاب امروز و در کشوری که تکان‌دادن سر یا اخم رئیس‌جمهوری می‌تواند زندگی یک مقام را زیرورو کند، هی به آرامی توانسته نزدیک‌ترین موقعیت را در کنار شی داشته باشد. رئیس‌جمهور اقتدارگرای چین بارها او را «فردی بسیار مهم» برای خود دانسته است.

در ماه می‌‌ 2018، لیو نیز به‌عنوان مذاکره‌‌کننده ارشد تجاری برای جنگ تجاری چین و ایالات متحده منصوب شد و در اوایل اکتبر 2019، لیو با همتایان آمریکایی خود در مورد یک معامله تجاری مقدماتی میان دو کشور مذاکره کرد. هی در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، مدیریت مذاکرات تجاری پکن و واشنگتن را بر عهده داشت و به زعم مقام‌های پکن، درایت او باعث شد تا از شدت مناقشه تجاری با ترامپ کاسته شود.

بر اساس توافقی که آن زمان به‌ دست آمده بود جنگ تعرفه‌ای آمریکا و چین تا حدی فروکش کرد اما کالاهای چینی همچنان مشمول تعرفه‌های 360 میلیارد دلاری آمریکا بودند و حکومت پکن این کاهش میزان تعرفه‌ها را نوعی پیروزی برای خود قلمداد می‌کرد.

لیو در کنار حضور در دفتر سیاسی حزب کمونیست و نیز برعهده‌داشتن نقش مشاور شی جین‌پینگ، همچنین مدیر دفتر کمیسیون مرکزی امور مالی و اقتصادی حزب کمونیست چین است و ریاست این کمیسیون را هم شی در دست دارد. نقش‌آفرینی مثبت هی در مذاکرات تجاری با واشنگتن باعث شد تا مقام‌های حزب کمونیست چین علاوه بر انتصاب او به‌عنوان یکی از معاونان نخست‌وزیر، ریاست کمیته ثبات مالی و توسعه را هم برای هی در نظر بگیرند. او مقالات زیادی در زمینه اقتصاد کلان، سیاست توسعه صنعتی و اقتصادی چین، نظریه جدید اقتصادی و صنعت اطلاعات در سایت‌های دولتی چین و تعدادی از نشریات خارجی منتشر کرده است.

از آغاز سال 2013، لیو رسما به‌عنوان مشاور شی منصوب شد و در مورد یک‌سری از ابتکارات اقتصادی به او مشورت داد و گمان می‌رود که یکی از معماران اصلی سیاست اقتصادی چین در نزدیک به یک دهه اخیر باشد. او همچنین به‌عنوان عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست در مجمع جهانی اقتصاد در سال 2018 در داووس سخنرانی کرد. با وجود سمت‌های متعددی که شی و حزب حاکم کمونیست چین برای لیو در نظر گرفته‌اند، او به‌طور ثابت و در کنار تمام سمت‌ها، برای کمیسیون برنامه‌ریزی ملی، مرکز اطلاعات دولتی و مرکز تحقیقات توسعه شورای دولتی هم کار کرده است.

تدوینگر اصلاحات بزرگ

نشریه دانشگاه هاروارد جزئیات بیشتری درباره لیو و نقش او در حکومت کمونیستی چین منتشر کرده است. لیو در یک دهه اخیر، فراتر از یک اقتصاددان و مشاور، مهم‌ترین سیاست‌گذار اقتصادی در پکن بوده است. لیو حتی قبل از آنکه همراه با شی به رده‌های بالای قدرت در حزب کمونیست چین وارد شود، مشاور مورد اعتماد هو جین‌تائو، رئیس‌جمهوری سابق چین در بحران مالی جهانی سال 2008 بود. از زمانی که شی جین‌پینگ در سال 2012 رهبر حزب کمونیست و رئیس‌جمهوری چین شد، او از پشت‌پرده خارج و به‌عنوان دست‌راست شی در سیاست اقتصادی ظاهر شد.‌ لیو به‌عنوان رئیس دفتر گروه پیشرو در امور مالی و اقتصادی که دفتری قابل مقایسه با شورای اقتصاد ملی در ایالات متحده است، گزینه‌های سیاستی را برای کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب کمونیست تنظیم می‌کند و در مطبوعات به‌عنوان «معمار اصلی» اقتصاد چین نامیده می‌شود.

‌همچنین برنامه اصلاحات بزرگ که در نوامبر 2013 اعلام شد نیز برنامه شخص لیو بوده است. در اجلاس سران آمریکا و چین در «سانی‌لند» هم لیو در کنار شی برای دیدار با باراک اوباما، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا حضور داشت. لیو هم مانند بسیاری دیگر از مقا‌م‌های حزب کمونیست دوره کارآموزی و آشنایی با سیاست و اقتصاد را در عرصه قدرت تجربه کرد. او در حالی وارد ساختار قدرت در حزب کمونیست چین شد که نیاز به یادگیری بسیاری از مسائل درباره چین و نگاه پکن به جهان داشت تا بتواند بهترین سیاست اقتصادی را برای پرجمعیت‌ترین کشور جهان و دومین قدرت اقتصادی پس از ایلات متحده تدوین کند.

لیو در سال 2012 و در یکی از مقاله‌های خود، دو بحران جهانی رکود بزرگ سال 1929 و بحران مالی 2008 را با هم مقایسه کرد و راه‌حلی برای جلوگیری از تکرار آن ارائه داد. این مطالعه در اوایل بحران مالی سال 2008 که از شرق آسیا آغاز شد، انجام گرفت و در تابستان 2012 در چین منتشر شد. انتشار این مقاله تفصیلی نام او را بیش از گذشته بر سر زبان‌ها انداخت. به نوشته لیو، هدف این مقاله درک وقایع گذشته بود تا «بحران مالی جاری را به‌طور ایمن و با کمترین هزینه ممکن سپری کنیم و با یادگیری از تاریخ به‌طور فعال‌تری به چالش‌های مشابه پاسخ دهیم». ‌لیو سیاست‌ها و انتخاب‌های مقام‌های چینی پس از بروز بحران مالی سال 2008 را تا حد زیادی تأیید می‌کند. عمده این سیاست‌ها به دست شخص لیو تدوین شده بود و راهکارهای او به اقتصاد چین اجازه می‌داد نه‌تنها از بحران عبور کند، بلکه از همه اقتصادهای بزرگ دیگر، رشد اقتصادی بیشتری را ثبت کند. او در تفسیر خود از بحران مالی 2008 و همچنین دیگر مقالات، گزارشی دقیق از گذشته و سرنخ‌های زیرکانه‌ای برای آینده ارائه می‌دهد.‌ واقعیت بی‌رحمانه این است که از زمان بحران مالی 2008، تقریبا 40 درصد از کل رشد اقتصاد جهانی فقط در یک کشور اتفاق افتاده است؛ چین. ‌‌این موفقیت برای چین در حالی به دست آمد که این کشور تنها 15 درصد از جمعیت جهان و کمتر از 20 درصد از درآمد اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده است. این رشد غیرقابل تصور نتیجه رویکردهایی بود که لیو به‌عنوان مرد پشت ‌صحنه اقتصاد چین برای حزب کمونیست این کشور تدوین کرد. بحران مالی جهانی در سال 2008 برای تمام کشورها فاجعه‌بار بود، اما لیو در پی این بحران نامی برای خود دست‌وپا کرد و صعودش به ساختار قدرت در حزب کمونیست چین سرعت بیشتری گرفت.